Европа озыр юясöн; таын сiйö сетчö сöмын Лунвыв Америкалы. Торъя нин уна юыс Рытыввыв да Войвыв Европаын: Рытыввыв Европаын уна енэжваысла, а Войвыв Европаын сысянь, мый шонтöгыс улын да, ваыс, кодi усьö му вылö, омöля косьмö. Но юяс кузьта серти Европа кольö ёна бöрö мукöд му юкöнъясысь.

Рытыввыв Европаын юяс абу кузьöсь, сэнi эм сöмын öти кузь ю – Дунай (2888 км). Дунай петö Шварцвальд вылысь да визувтö асыввылö, писькöдчö Вена дзиръя пыр Альпъяс да Карпатъяс костын да Кöрт дзиръя пыр Карпатъяс да Балканъяс костын. Веськыдвыв вожъяссö Дунай босьтö Альпъяссянь, векся лымъяс улысь, а шуйгавыв вожъяссö – Карпатъяссянь. Мукöд юясыс Рытыввыв Европалöн ёна дженьыдджыкöсь, но уна вааöсь, торъя нин Альпъясысь петысь юяс. Татшöмъясыс – Рейн (1320 км), Рона да По. Пöшти став юясыс Рытыввыв Европаын нуöны уна ва кыдзи тöлын, сiдзи и гожöмын. Тулысын найö омöля ойдлöны, сы пыдди найö ыджыд вааöсь и гожöмнас, öтикö, уна зэръясла, мöдкö, васö найö босьтöны кыръяссянь – кырвыв öшмöсъясысь, лымъясысь да кыссян йиясысь. Юяс визулöсь, торъя нин кыръясын, кöнi найö артмöдöны коськъяс. Кывтыдланьыс воигöн кöть визувтöны и öдйö, но лöня, Скандiвывса юясысь öтдор, кöнi эмöсь коськъяс, сы вöсна, мый туй выланыс налы тшöкыда паныдасьöны чорыд кристаллсяма породаяс.

Юяс, кодъяс усьöны восьса саридзьясö, шуам, Войвыв саридзö, паськыд да джуджыд вомаöсь, нюйтысь найö весассьöны тулöмъясöн да ямлöмъясöн. Татшöмöсь Эльба, Везер, Темза да Сена (кодi усьö Ла-Манш вискö).

Ю вомъясыс налöн джуджыдöсь нöшта и сы понда, мый вадоръясыс да пыдöсыс Войвыв саридзлöн надзöник лэччöны увлань, ю пöлöн ковтысъясыс сiдзжö лэччöны пыр увлань да ойдöны саридз ва улö.

Тупкöса саридзьясö усьысь юяслöн, шуам, Роналöн, Полöн, Дунайлöн, артмöны дельтаяс, найö ю вомъясö уна чукöрман нюйт вöсна. Тöлын юяс Рытыввыв Европаын пöшти оз кынмывны, Одер да Вислаысь öтдор, а сiдзжö Скандiвывса юясысь öтдор. 

Асыввыв Европаын юяс кузьджыкöсь Рытыввыв Европаын серти. Медся гырысьясыс на пытшкысь – Камаа (1805 км) да Окаа (1500 км) Волга (3531 км), Урал (2428 км), Днепр (2285 км), Войвыв Донеца (1053 км) Дон (1870 км), Печора (1809 км), Днестр (1352 км), Даугава да Вынва. Тайö юясыс ыджыд вааöсь, сы вöсна мый васö босьтöны гырысь бассейнъясысь. Тулысын, лым сылiгöн, найö паськыда ойдлöны, гожöмын бара ёна ямöны, ва туйясас артмöны косiнъяс, ляпкыдiнъяс. Визувтöны найö лöня ю йывсяньыс ю вомöдзыс, – некымын юысь öтдор. Тöлын юяс Асыввыв Европаын дыр кежлö тупкысьöны йиöн, шуам, Даугава, Волхова и Свира Нева да Волга – шöркодя вит тöлысь кежлö.

Лунвывса куим кöдж вылын Европаын юяс дженьыдöсь да ыджыд вааöсь сöмын тöлын; гожöмын найö пöшти косьмöны; шуам, Италияын Тибр ю да Испанияын Тахо да Гвадалквивир.

Тыяс
Европаын зэв унаöсь да артмöмыс налöн быдпöлöс. Торъя нин уна ты Фенно-Скандiвывса массив вылын; сэнi найö артмöмаöсь мыйкö-мындаыс кырвыв сёртасъясын, а мыйкö-мындаыс важ кыссян йиöн кодйöминъясын. Уна ты эм сiдзжö Балты бердса отын: танi найö артмöмаöсь кыссян йи помса моренаяс костысь нёптовъясын. Медся гырысь тыяс куйлöны Фенно-Скандiвывса массив лунвыв юкöнын. Тайö – Ладöг (18.390 км²), Öньöг (9616 км²), Венерн (5650 км²) да Сайма (4400 км²) тыяс.

Альпвывса тыяс куйлöны кыссян йиясöн кодйöм да паськöдöм ковтысъясын; тайö ковтысъясыс поромъясöн моз торъялöны мöда-мöдсьыныс кыссян йи помса моренаясöн. Медся гырысь Альпвывса тыясыс – Женева ты, сы пыр визывтö Рона ю, да Бодöн ты, кодi ас пырыс лэдзö Рейн ю.

Сола ваа тупкöса тыяс эмöсь сöмын асыв-лунвылын Европаын, кöнi ваыс косьмö вывтi уна, а енöжваыс усьö этша. Сэнi куйлö му вылын медся ыджыд сола ваа ты – Каспи, кодi унджыксö шусьö саридзöн. Войдöр сiйö öтлаасьö вöлi океанкöд, но бöрынджык торъялiс гöгöрыс косiн кыптöмла. Öнi Каспи саридзлöн веркöсыс 26 м-öн улынджык океан тшупöдысь.

Европа юяслöн да тыяслöн тöдчанлуныс зэв ыджыд. Тайö – лöсьыд да донтöм туйяс, кодъяс быдлаын куйлöны Европаын. Уналаын Европалöн юясыс матысмöны мöда-мöд дiнас, сы понда найöс кокниа позьö öтлаавны каналъясöн. Каналъясöд позьö вуджны öти бассейнысь мöдö, шуам Балты саридз бассейн юясысь Сьöд саридз бассейн юясö. Каналъяс йитöны Рейнöс Дунайкöд, Даугаваöс Днепркöд, Неваöс Волгакöд. Коськъяса ю йывъяс Европаын сiдзжö лöсялöны токвöчанiнъяс вöчöм вылö, торъя нин Альпъяс да Скандiвывса кыръясын.