Пöшти став Африкаыс дзоньнас — зэв ыджыд öти тшӧтшкӧс вывтас, шöр судтаыс сылöн 600 м-ысь вылынджык саридз тшупöдсянь. Лунтыръясöн, кузь вежонъясöн мунöны сэтi караванъяс, и туй вылын оз паныдасьлы ни мусюръяс, ни весиг гырысьджык мылькъяс. Шыльыд рельеф кокньöдö öнi кöрт туйяс да автомобиль туйяс нюжöдны. Тайö ыджыд тшӧтшкӧс вывтаслöн доръясыс зöмöсь да гырысь тшупöдъясöн (террасаясöн) лэччöны саридз вадоръяслань. Но дзик саридз вадор пöлöныс мунö нюрсялöм да малярияöсь векньыдик увтас полоса.

Асыввыв Африкаса тшӧтшкӧс вывтас потласьöма тшöтшкöс локöбъясö; мукöдыс на пытшкысь кайöмаöсь вылö, мукöдыс, мöдарö, лэччöмаöсь улö. Медся вылö кайöма Эфиопия гӧравыв; сiйö джуджыд дi моз кыпöдчö плато кытшын; шöркодь судтаыс сылöн — 2½ сюрс м гöгöр.

Эфиопия гӧравыв кызвыннас артмöма гнейсысь да кристалл сяма сланечьясысь, а вылiас куйлöны лыа из да извесьт из пöвстъяс. Вылыссяньыс Эфиопия вевттьысьöма кынмöм лава шоръясöн. Став гӧравыв местаыс вундассьöма джуджыд сёртасъясöн; на костын кыпöдчöны пызан сяма керöсъяс — амбаяс. Амбаяс весьтас нöшта вылынджык кыпöдчöны кусöм вулканъяслöн куполъяс.

Лунвывланьын Эфиопиясянь Асыввыв Африкаса тшӧтшкӧс вывтасас эмöсь джуджыд, но векни шлювдӧм лайковъяс, кöнi куйлöны тыяс: Ньяса, Танганьика да мукöд. Тайö тыясыс зэв джуджыдöсь: Танганьика — джуджда сертиыс матö 1,5 км, сетчö сöмын Байкаллы, ачыс тыыс дзик Байкал сяма жö. Лайков доръясас кыпöдчöны кусöм вулканъяс: Кения да Килиманджаро (5890 м), на вылын куйлöны нэмöвöйя лымъяс; тайö районас эм весиг öти ловъя вулкан. Гöрд саридз артмис му кышын гырысь шлювдӧд вöсна; джудждаыс сылöн 2 км-ысь унджык, а вадоръясыс кайöны тшупöдъясöн 2–3 км судтаöдз саридз тшупöдсянь. Мувöрöмъяс петкöдлöны, мый му кышлöн вешъясьöмыс тан мунö и öнi.

Гундыр керöсъяс, кодъяс сулалöны асыв-лунвыв Африкаын тшӧтшкӧс вывтас дорас, сiдзжö шлювдӧд гӧраяс, тайö важъя кöрöм керöсъяс местаын артмöм, ёна киссьӧм гӧраяс.

Томджык кадӧ кöрöм гӧраяс Африкаын пöшти абуöсь, Атласысь кындзи. Атлас — гӧраясаин, танi некымын визьöн мунöны чукыръяс 3 и весиг 4 сюрс м судтаöдз. Тайö чукыръясыс — Европаса Альпъяс да Апеннинъяс том чукыръяслöн нюжалöм.

Африкаса му пытшкыс зэв озыр зарниöн, изшомöн, фосфоритъясöн, рöма металлъясöн да алмазъясöн, торъя нин лунвыв Африкаын.

Сöмын öти ыджыд дiыс Африкалöн – Мадагаскар – тэчасног сертиыс öтсяма материкыскöд: тайö тшупöда зöм бокъяса тшöтшкöс из глыба. Мукöд дiясыс Африкалöн либö вулкана дiяс, шуам, Кыптанлун, Вежа Елена, Азор, Канари дiяс, либö коралл дiяс, шуам, уна посни дi Африка асыввыв вадорын, на лыдын жö Занзибар.