Америка войвылас олöны сэтшöм жö пемöсъяс, кутшöмъяс олöны Азия да Европа войвылын, но кымын водзö лунвывлань, сымын ёнджыка да ёнджыка торъялöны Америкаса пемöсъяс Важ му пемöсъясысь. Америкаса тундраясын олöны: войвыв кöр, мускуса öш, полюсдорса руч, еджыд байдöг; вöръясын олöны: уръяс, ручьяс, кöинъяс, зэв гырысь руд ошъяс да мукöдсикас дона куа вöрпиян.

Уна олö татшöм вöрпиыс и войвыв юяс пöлöн: Нельсон, Макензи да Юкон вадоръяс вылын, кöнi сьöд пемыд вöръяссö эз на вöрзьöдлы морт. Ыджыд тыяссянь лунвывланьын, кöнi тшöкыдакодь овмöдчöмаöсь йöз да кöнi вöръяс шочмисны, кид вöрпиясöс пöшти бырöдöма.

Прерияясын коркö ветлiсны кид öш чукöръяс — бизонъяс, но öнi найöс пöшти ставсö нин бырöдöма; кольöмаöсь сöмын кöнсюрö, кöнi оз лэдзны найöс кыйны, шуам, Йеллоустоунса войтыр паркын.

Лунвыв Америкаын эмöсь уна сэтшöм пемöсъяс, кодъяс ёна торъялöны Важ му пемöсъясысь; татшöмöсь, шуам, руньӧяс, котсёйысьяс да бронямышкаяс. Аслыссямаöсь сiдзжö и америкаса яйвыв олысьясыс — пума да ягуар; вын сертиыс найö эськö и сетчöны Важ мувывса яйсёйысьяслы — левлы да тигрлы. Пемöсъяслöн зэв уна лыднас да унапöлöслуннас Лунвыв Америка вевтыртö став мукöд му юкöнсö.

Тропикдорса вöръясын олöны зэв уна öблезянаяс. Некöн абу и сымда пöтка, мыйта Лунвыв Америкаын. 

Быдлаын вöръясын жбыръялöны уна рöма попугайяс, ёся горзöны ичöтик колибрияс, кодъяс сöмын неуна ыджыдджыкöсь геб-гагысь да с. в. Быд воськолын паныдасьлöны пагöдан да абу пагöдан кыйяс: и му вылын, и ваын, и пуяс вылын; медся ыджыдыс на пытшкысь, но абу пагöдан, — удав — 6 м кузьта. Юясын да тыясын олöны кайманъяс, сэтшöм жö лёкöсь, кыдзи африкаса крокодилъяс, кöть и дженьыдджыкöсь наысь. Юясын, ляпкыдiнъясас, олö сымда измышка, мый налысь колькъяссö вый вöчöм вылö öктöмыс вöлöма индеечьяслы ыджыд прöмыснас. Пемöсъясöн татшöм озырлуныс лоö танi быдмöгъясöн озырлун вöсна, небыд да шоныд климат понда да тропикдорса вöръясын да саваннаясын этша олысь йöз понда. 

Платояс вылын да Кордильера бокъясын пемöсыс абу нин сэтшöм уна. Керöсвыв видзьяс вылын сэнi йирсьöны ламаяс да викуньяяс — гыжа пемöсъяс, неуна мунöны верблюд вылö; керöс кыръясын поздысьöны кондоръяс, медся гырысь яйвыв лэбачьяс му вылын.

Пампаясын паныдасьлöны страус чукöръяс, кодъяс лоöны африкаса страусъяс кодьöсь жö, сöмын посньыдджыкöсь наысь.

Гортса пемöсъяс Америкаын, кытчöдз эз овмöдчыны сэнi европасаяс, пöшти эз вöвны; сöмын тундраясын кесъялöма мортлы пон, да Лунвыв Америка платояс вылын вöлöма лама. Европасаяс вайисны Америкаö вöв, сюра гырысь скöт да мукöдсикас гортса пемöсъясöс, и öнi найö Америкаын лыддьыссьöны сё миллионъяс юрöн.

Саридзьясын, кодъяс кытшалöны Америкаöс, торъя нин Войвыв Америкаöс, олö уна чери: лосось, треска, сельди да с. в. Вывтi уна чери овлö Ньюфаундленд дi дорын, сэсся Ванкувер дi дорын да Аляска вадоръясын.

Ньюфаундленд дi дорын, кöнi кöдзыд Лабрадорса визув зурасьö Гольфстримкöд, эмöсь гырысь ляпкыдiнъяс; сэнi океанас эм уна вабыдмас да уна посни пемöсъяс, кодъясöс сёйö чери. Зэв уна треска локтö татчö кульмыны ляпкыдiнъясын. Ляпкыдiнъяс Ньюфаундленд дiнын пыр öтарö содöны. Йи гӧраяс помала вайöны татчö изъяс да лыа Гренландiысь да сибдöны ляпкыдiнъясас; надзöникöн йиясыс сылöны, уланыс кольöны лыа чукöръяс да валун изъяс. Вот сэтшöм ляпкыдiнъяс вылын и паськалö (рöдмö) чери.