Индия океан аслас ывлавыв аслыспӧлӧслунъяс серти зэв матын Лӧнь океан дорӧ, торйӧн уна ӧткодьлуныс кык океанлӧн органикаын.

Океанлӧн мувыв куйланін. Индия океан торъялӧ планета вылын аслыспӧлӧс куйланіннас: сылӧн ыджыдджык юкӧныс куйлӧ Лунвыв мусярджынйын. Войвылын сійӧс топӧдӧма Евразияӧн и Войвыв Йиа саридзкӧд сылӧн йитӧдыс абу. 

Океанлӧн вадоръясыс вундавсьӧмаӧсь слаба. Діыс этшакодь. Гырысь діяс куйлӧны сӧмын океан вежтасын. Океанын эмӧсь вулкан да коралл діяс.

Океан туялӧм историяысь. Индия океан вадоръясыс - важся цивилизациялӧн районъяс пиысь ӧти. Ӧткымын туялысь чайтӧ, мый ва вывті ветлӧмыс заводитчис Индия океансянь. Медводдза ва вывті ветланторъясӧн вермисны вӧвны бамбука пуръяс, кодъясӧн ӧнӧдз на вӧдитчӧны Индокитайын. Индияын вӧлі лӧсьӧдӧмаӧсь катамаран сяма карабъяс. Татшӧм караба серпасъясыс вӧлі сёртӧмаӧсь важся крам стенъясын. Важ Индияысь ва вывті ветлысьяс сэки волывлісны Мадагаскарӧдз, Рытыввыв Африкаӧдз, а гашкӧ, и Америкаӧдз. Океан вывті ветлан туйяс серпасалӧмсӧ медводдзаӧн лӧсьӧдӧмаӧсь арабъяс. Индия океан серти юӧръяс заводитісны чукӧрмыны Васко да Гамалӧн ва вывті ветлӧмсянь (1497-1499). 18 нэм помын океанлысь пыдна медводдза муртасъяс вӧчис Англияысь ва вывті ветлысь Дж. Кук.
Океансӧ ӧтувъя велӧдӧмыс заводитчис ХІХ нэм помын. Медся тӧдчана туялӧмъяс вӧлі нуӧдӧма англияса экспедицияӧн "Челленджер" нима караб вылын. Но ХХ нэм шӧрӧдз Индия океан вӧлі туялӧма слаба. Ӧнія кадӧ уна дас экспедиция уна странаса наука-туялан суднояс вылын туялӧны океанлысь олӧмсӧ, тӧдмалӧны сылысь озырлунъяссӧ.

Океанлӧн аслыспӧлӧслунъяс. Океан пыдӧслӧн веркӧсыс сьӧкыд. Океаншӧрса мусюръяс торйӧдӧны рельефсӧ куим пельӧ. Рытыввыв юкӧнын нюжӧдчис мусюр, коді йитчӧ Африкасянь лунвылынджыкын Шӧр Атлантика мусюрыскӧд. Мусюр шӧрыслы лӧсялӧны пыді потасъяс, океан пыдӧсас мувӧрӧмъяс да вулканъяс. Му кыш потасъяс водзӧ мунӧны Гӧрд саридзті да петӧны косінӧ.
Тайӧ океанлӧн климатыс артмӧ мувыв куйланін тӧдчӧм улын. Климатлӧн аслыспӧлӧслуныс - сезонса муссона тӧвъяс океанлӧн войвыв юкӧнын, коді куйлӧ экваторувса вӧньын да сы вылӧ ёна тӧдчӧны косінъясыс.

Лунвылын океан вылӧ тӧдчӧ Антарктидалӧн кӧдзыдыс; тані куйлӧны океанлӧн медсуров инъясыс.
Климатлӧн аслыспӧлӧслунъясыс йитчӧмаӧсь валӧн аслунъяскӧд. Океанлӧн войвыв юкӧныс ёна шоналӧ, кӧдзыд ваясыс оз воны да. Ва шонтӧгыс тані ыджыдджык (30°С-ӧдз) сійӧ жӧ широтаса мукӧд океанъясын серти. Лунвывлань ва шонтӧгыс лэччӧ. Солалуныс океанлӧн веркӧсас ыджыдджык Мирса океан шӧр солалун серти, а Гӧрд саридзын сійӧ торъя ыджыд (42‰-ӧдз).
Океан войвыв юкӧнын визувъяс артмӧм вылӧ тӧдчӧ тӧвъяслӧн вежсьӧм. Муссонъяс вежӧны ва мунӧмыслысь нырвизьсӧ, артмӧдӧны налысь сувтса гудралӧмсӧ, вежлалӧны визувъяс тэчассӧ. Лунвылын визувъяс лоӧны Мирса океанын визувъяслӧн ӧтувъя схемаын тэчас юкӧнӧн.

Индия океанлӧн органика мирыс мунӧ Лӧнь океанлӧн рытыввыв юкӧнса быдмӧг да пемӧсуловлань. Тропика ваыс озыр планктонӧн, кӧні торъя уна ӧти йӧртӧда ватурун. На вӧсна ва веркӧсыс ёна гудыр, вежӧ рӧмсӧ. Планктон пиын унаӧн — войын ломалысьыс. Уна пӧлӧсӧсь чериясыс: сардинелла, скумбрия, акула. Океанлӧн лунвыв юкӧнын еджыдвира черияс, шуам, йиа, да мукӧд. Торъя озырӧсь олӧмнас материкбердса ляпкыдінъяс да коралл рифъяс дорын ляпкыдінъяс. Тшӧкыд ватурунъяс артмӧдӧны ваувса видзьяс. Индия океанлӧн шоныд ваясын олӧны гырысь саридзвывса измышкаяс, кыйяс, моллюскъясысь уна каракатица да кальмар, а Антарктида дорын — кит да тюлень.
Индия океан куйлӧ некымын ывлавыв вӧньын. Тропик вӧньын гӧгӧртас косінъяс тӧдчӧм улын артмӧны ва комплексъяс быдпӧлӧс аслунъясӧн. Тайӧ вӧньыслӧн рытыввыв юкӧнас енэжваыс усьӧ этша, пакталӧмыс ыджыд, косінысь ваясыс пӧшти оз воны. Ваыслӧн тані ыджыд солалуныс. Вӧньыслӧн войвыв-асыввыв юкӧныс, мӧдарӧ, босьтӧ уна енэжва да Гималаяссянь визувтан юясысь дуб ва. Тані артмӧ ёна дуб веркӧса ваяса комплекс.

Океанын овмӧс сикасъяс. Индия океанса ывлавыв озырлунъяссӧ туялӧма абу на тырвыйӧ. Океанын материкбердса ляпкыдінъяс озырӧсь мупытшса перъянторъясӧн. Неджӧг из кызтаын Перс куръя пыдӧсын эмӧсь мусир да биару ёна ыджыд куйлӧдъяс. Мусир перйӧм да сійӧс нуӧм няйтӧсьтӧны ваяссӧ. Океанлӧн войвыв-рытыввыв вадоръясын куйлысь канмуясын, кӧні пӧшти абу дуб ва, нуӧдсьӧны сола ва дубмӧдан уджъяс. Сӧвмӧма и чери кыйӧм.
Индия океан вомӧн мунӧ уна ва туй. Торйӧн уна ва туй океан войвыв юкӧнын, кӧні ӧнӧдз на вӧдитчӧны неыджыд паруса карабъясӧн. Налӧн мунӧмлӧн нырвизьыс йитчӧма муссонъяскӧд.