Меню
Ыджда, мувыв куйланін да вежтасъяс

Ыджда сертиыс Австралия — медся ичӧт му юкӧн, но век жӧ Европа территория серти сійӧ лоӧ 4⁄5 юкӧныс ыджда. Йӧз лыд серти жӧ сійӧ сетчӧ Европалы унапӧв.

Австралия сулалӧ Лунвыв мусярджынйын — ылын мукӧд му юкӧнъясысь. Неуна ичӧтджык войвыв юкӧныс сылӧн — тропик поясын, а ыджыдджыкыс, лунвыв юкӧныс — лунвыв шӧркоддьӧм поясын.

Австралия сулалӧ медся матын Азиясянь; Азиякӧд сійӧс йитӧ Малайя архипелаг; мукӧд материкъясысь сійӧс торйӧдӧны гырысь океанъяс. Австралиясянь Рытыввыв Европаӧ, Суэц канал пыр, паракод мунӧ 50 лун.

Австралиялӧн вадоръяс омӧля вундассьӧмаӧсь, сылӧн формаыс массив кодь — сӧмын неуна нюжалӧ рытывсянь асыввылӧ; сы понда Австралияын эмӧсь местаяс 1500 км сайын саридзсянь. Сылӧн эм куим ыджыд кӧдж — Йорк, Аргемленд да Эйр, и кык ыджыд куръя. Карпентария куръя ляпкыд; вадоръясыс сылӧн алькӧсӧсь, артмӧмаӧсь юясӧн вайӧм нюйтысь, да лыа косьтъясаӧсь.

Австралияса Ыджыд куръя омӧля пырӧ материкас да вадоръясыс кыркӧтшаӧсь, бухтаяс абуӧсь. Гаваньясӧн Австралия абу озыр, но кымынкӧ лӧсьыд бухта сылӧн эм жӧ, кӧні сулалӧны сылӧн медся тӧдчана портъясыс: асыввылын — Сидней, Ньюкасл, лунвылын — Мельбурн да Аделаида, рытыввылын — Перт, войвылын — Дарвин.

Австралия вадорсянь матын кыссьӧны повзьӧдлана коралл рифъяс. Найӧ тыртӧны Торрес вис, коді торйӧдӧ материкысь Выль Гвинея діӧс, а асыв-войвылын найӧ вӧчӧны Ыджыд Барьер риф, коді кыссьӧ 2 сюрс км кузя, мирын медкузь риф. Пасьтаыс сылӧн сӧмын 200–300 м; унджыкыс сійӧ ва улын. Сулалӧ сійӧ 100 км сайын кымын вадорсяньыс да лоӧ быттьӧкӧ гы жугдысьӧн, кытчӧ кучкысьӧны да жугласьӧны гырысь гыяс Лӧнь океанлӧн. Ыджыд Барьер риф пыр эм сӧмын чукыльӧсь да видзчысьмӧн некымын мунанін. Барьер риф вылас сувтӧдлӧма маякъяс.

Австралия материксянь лунвывланьын сулалӧ Тасмания ді, кодӧс торйӧдӧ паськыд, но ляпкыд Басс вис, кӧні ва пытшкас эмӧсь уна кыртаяс.

Материксянь асыввылын куйлӧ ыджыд кык торъя ді Выль Зеландия да уна разалӧм Лӧнь океанын посни діяс.

Уджъяс карта вылын. Мурталӧй Австралия материклысь кузьтасӧ рытыввывсянь асыввылӧ. Тӧдмалӧй пасьтасӧ Йорк нӧрыслысь да Уильсон нӧрыслысь. Петкӧдлӧй Карпентария да Австралияса Ыджыд куръяяс, а сідзжӧ Торрес да Басс висъяс. Висьталӧй Австралиялысь ыджыд кӧдж. Видзӧдлӧй, кутшӧм квайт юкӧн вылӧ торъялӧ Австралия материк. Корсьӧй юркарсӧ Австралияса Ӧтувлысь Канберра.

Источник: 
1941: География свет юкӧнъяслӧн да медтӧдчана странаяслӧн (СССР-тӧг). 6 класс / Иванов Г. И.

Результат теста

Правильных ответов из
ЗАКРЫТЬ