Кык-коймӧд юкӧнсьыс унджык местаыс Австралияын кос, овтӧм кодь климата. Сӧмын асыввылас да войвыв доръясас овлӧны уна зэръяс гожӧмын. Тайӧ лоӧ сы понда, мый гожся кадӧ — ноябр тӧлыссянь апрель тӧлысьӧдз — Австралия материк ёна шоналӧ, да сэтчӧ пытшкас тӧвъяс пӧльтӧны саридзьяссянь. Войвылас пӧльтӧны рытыв-вой муссонъяс, найӧ вайӧны зэв уна ва Малайя архипелагсянь. Асыввылын тӧвъяс пӧльтӧны Лӧнь океансянь. Найӧ вайӧны уна енэжва гӧраяса вадоръяс вылӧ, пытшкӧсса интасъясас жӧ, Шӧр Австралияса увтасінӧ да Рытыввыв Австралияса плато вылӧ тӧвъяс воӧны нин уна ва воштӧмӧн. Австралияса рытыввыв вадоръясыс косӧсь: сэні вогӧгӧр пӧльтӧны пассатъяс да нуӧны васӧдсӧ Австралия вадоръясысь; сэсся рытыввыв вадор пӧлӧныс жӧ мунӧ кӧдзыд визув, коді этша сетӧ пакталӧмсӧ.

Тӧлын, июньын, июльын да августын, Австралияын сулалӧ кос да шоныд поводдя; сӧмын шочиника кынмывлӧ да гӧраяс вылын усьлӧ неуна лым. Унджык енэжваяс Австралияын тӧлын усьлӧны сӧмын асыввыв да лунвыв вадоръясын, кор на пӧлӧн мунӧны циклонъяс. Австралия лунвыв вадоръясын климатыс сэтшӧм кодь жӧ, кутшӧм Мушӧр саридз вадоръясын: тӧлыс сэні овлӧ зэра, зэръяссӧ вайӧны рытыв тӧвъяс.

Дзоньнас климатыс пӧшти став Австралия материк вылын континентвывса, — температура да енэжва зэв ёна вежласьӧны.

Гожӧмын вывті жар лун бӧрын войыс ёна ыркыд. Овлӧны ёна кос дыръяс да сулалӧны кузя, но найӧ оз босьтны став Австралиясӧ: сӧмын корсюрӧ кос, жар тӧвъяс доналӧм овтӧминъясысь воӧны дзик вадоръясӧдзыс; найӧ сэки косьтӧны пуяс вылысь фруктъяс, а вӧръясын сэтшӧм кадъясӧ кокниа кыптӧны ыджыд пӧжаръяс.

Енэжваяс Австралия пытшкӧс интасъясын оз пыр ӧтмоз усьны; сэні друг овлӧны сувтсӧн кисьтан зэръяс, мый вӧсна му вылас шыльыд местаясын лоӧ пидзӧсӧдз ва. Но муыс оз удит кӧтасьлыны: ваыс лэччӧ увтасджыкинъясӧ да сола тыясӧ, кӧні ӧдйӧ пакталӧ.

Воысь воӧ Австралияын енэжва усьӧм ёна вежласьӧ. Косӧд воясӧ сэні оз тырмы кӧрым ыжъяслы, да найӧ кулӧны миллионъясӧн.

Юяс Австралияын этша, а кодъяс эмӧсь, этша вааӧсь. Медся ыджыд юыс — Муррей — кузьтанас миян Дон кузьта, но ваыс сы серти этша. Кос кадӧ сійӧ ӧдва воӧ океанӧ ляпкыдик да векньыдик юӧн. Муррейлӧн уна вожъяс, и ӧти вож — Дарлинг пӧшти кыкпӧв кузьджык Муррейысь, во кос кадӧ сійӧ пӧрлӧ тупкӧса некымын тыӧ.

Ещӧ нин гӧльӧсьджык ваӧн Австралия пытшкӧсса юяс — «крикъяс», ю пыдӧсъясыс кодъяслӧн косӧсь вонас унджык кадсӧ; сӧмын недыр, зэригъясӧн, сэті визывтӧ ва, сэсся вошӧ кӧнкӧ лыаясын, либӧ сола тыясын. Медкузь крик — Купер, коді усьӧ Эйр тыӧ.

Тыяс Австралияын пӧшти ставыс солаӧсь, да и ваыс сэні овлӧ сӧмын гожӧмын, кор сійӧс вайӧны крикъяс.