Зэв уна места Австралияын босьтӧны джынвыйтӧ да тыр овтӧминъяс, кӧні быдмӧны сутшкасьысь кустъяс (скреб) да сутшкасьысь турунъяс, кодъясӧс оз сёйны некутшӧм пемӧсъяс да коръясыс кодъяслӧн пурт кодь лэчыдӧсь.

Тайӧ турунъясыс быдмӧны гырысь кустъясӧн 1–2 м судтаӧдз; скӧтлы либӧ верзьӧма мортлы сьӧкыд писькӧдчыны татшӧм турун пӧвсӧд. Скреб — сійӧ ляпкыд акацияяс да эвкалиптъяс. Скребъяслӧн видыс жугыль, коръясыс посньыдикӧсь, пемыдруд рӧмаӧсь, мукӧдыслӧн ем кодьӧсь; сӧмын зэригъясӧн скреб неуна ловзьыштлӧ, увъяс вылас сэки мыччысьӧны посньыдик дзоридзьяс.

Сэсся Австралияын гырысь местаяс босьтӧны туруна степьяс, кодъяс гожӧмын вевттьысьӧны мича веж турунӧн, а арын да тӧлын вижӧдӧны. Тайӧ степьяс пӧвстас паныдасьлӧны солончакъяс, кӧні быдмӧ солянка; сійӧс зэв ёна сёйӧны ыжъяс.

Австралияын сэтшӧм инъясын, кӧні зэръяс овлӧны гожӧмын и тӧлын, быдмӧны вӧръяс. Но тайӧ вӧръясыс аслыспӧлӧсӧсь: найӧ абу сукӧсь, ёнджыкасӧ сэні быдмӧны век веж эвкалиптъяс. Некымын эвкалипт сикасъяс быдмӧны зэв джуджыда — 160 м-ӧдз; тайӧ медся джуджыд пуяс му вылын; мукӧд сикасъясыс абу джуджыдджыкӧсь миян пожӧмъясысь да тупуясысь, но быдмӧны вывті ӧдйӧ.

Эвкалипта вӧръясын гожсай этша, сы вӧсна мый пуясыс сулалӧны шоча, а корйыс абу сук дай коръясыс бергӧдчӧмаӧсь вывлань дорышӧн; шонді югӧръяс пырӧны татчӧ дзик му бердӧдзыс, кӧні быдмӧ турун. Тайӧ вӧръясыс паркъяс кодьӧсь либӧ пуяса видзьяс кодьӧсь; сэні быдлаын позьӧ ветлыны вӧлӧн-доддьӧн да видзны скӧт.

Австралияысь эвкалиптъяссӧ нуӧны мукӧд канмуясӧ да вӧдитӧны сэні не сӧмын ӧдйӧ быдмӧмыс вӧсна, но и сы вӧсна, мый найӧ сетӧны зэв чорыд, тупуысь ён, пу сьӧвмӧс, а коръяссьыс перйӧны чӧскыд дука выйяс, таысь ӧтдор, найӧс садитӧны нюръяс косьтӧм вылӧ, сы вӧсна мый найӧ ӧдйӧ кыскӧны мусьыс васӧ. Неважӧн миян СССР-са Кавказын, Сьӧд саридз вадорас, садитӧма уна эвкалипт.

Медся васӧд вӧръясас Австралия асыввыв вадоъясын да Тасмания ді вылын быдмӧны ещӧ пу кодь папоротникъяс, кодъяс быдмӧны тропик поясса став гӧравыв вӧръясын.

Австралия войвылас, медся жар юкӧнас, кӧні усьӧ уна енэжва, быдмӧны тропик вӧръяс, кодъяс лоӧны Малайя архипелагвывса вӧръяс кодьӧсь.

Вӧдитана быдмӧгъяс европеечьяс вотӧдз Австралияын нач эз вӧвны.

Ӧні Австралияын кутісны вӧдитны няньяс да фрукта пуяс. Няньяс пытшкысь медся ёна паськалӧма ӧзим шобді, кодлы зэв лӧсялӧ климатыс лунвыв Австралияын, кӧні овлӧны тӧвся зэръяс.

Уна фермеръяс вӧчӧны тадзи: кӧдзасны шобдісӧ арын апрель тӧлысьын да сетасны сылы бура быдмыны; сэсся лэдзасны шобді муяс вылас ыж стадаяс, а тулысын шобдіыс бара заводитӧ быдмыны да гожӧмын вайӧ бур урожай. Шобдісӧ идралӧм бӧрын ыжъясӧс бара лэдзӧны муяс вылӧ йирсьыны шобді идза под вылын. Дзик асыввыв вадорас шобді оз нин кӧдзны: сэні климатыс уль, да шобдіыс висьӧ сімӧмӧн. Кос дыръяс понда шобді урожай Австралияын ёна вежласьӧ.

Австралияын фрукта пуяс вӧдитӧны сӧмын некымынлаын. Апельсинъяс да лимонъяс радейтӧны югыд шонді да мупытшса уна ва; сы понда найӧс вӧдитӧны му кӧтӧдӧмӧн Выль Лунвыв Уэльсын да Викторияын — Муррей ю пӧлӧн да сы вожъяс пӧлӧн. Сэні жӧ вӧдитӧны абрикосъяс, фигаяс, зэв бур виноград, кытысь вӧчӧны вина. Тасмания ді вылын, кӧні климатыс ыркыдджык да васӧдджык, садъясъян вӧдитӧны яблӧг да вишня пуяс.

Войвылын, Квинслендын, кӧні тропик да васӧд климат, вӧдитӧны бананъяс, ананасъяс да сакара тростник мусӧ кӧтӧдӧмӧн. Гӧраяс вылӧ кайигӧн, кӧрт туй поездсянь, коді мунӧ вадорсянь материк пытшкӧсас гӧраяс вомӧн, позьӧ ӧти лунӧн аддзыны, кыдзи вежсьӧны фрукта быдмӧгъяс уліас — ананасъяс да бананъяс, вылынджык — апельсинъяс, нӧшта вылынджык — яблӧгпуяс. Уна, карабъяс сӧвтсьӧны Австралияын свеж да косьтӧм фруктаясӧн — изюмӧн, кос сливаясӧн, фигаясӧн да мунӧны Европаӧ.