Коми республикалӧн войвывсянь лунвылӧ нюжалӧм, абу ӧтсяма рельеф, климатлӧн аслыспӧлӧслун понда сӧвмӧ уна сикас быдмӧг. Шыльыдінъясын бура петкӧдчӧны быдмӧгуловлӧн зонаяс серти вежсьӧмыс. Ылі асыв-войвылын куйлӧ тундра, лунвылынджык – лесотундралӧн векньыдик визь да нӧшта лунвылынджык – помтӧм-дортӧм вӧръяс. Урал гӧраясын быдмӧгуловлӧн эжӧдыс вежсьӧ высотнӧй поясносьт серти. Паськыд участокъяс тупкысьӧмаӧсь нюръясӧн, видзьясӧн, кодъяс оз артмӧдны ассьыныс торъя зонасӧ, а паныдасьӧны уналаын.

Яла

Керч

Тундраса быдмӧгуловлӧн зона босьтӧ республикаысь 3%. Тундралӧн сьӧкыд климатын омӧля быдмӧны быдмӧгъяс. Найӧ йӧжгыльтчӧны му дорас, кыссьӧны сылӧн веркӧсті, «дзебсясьӧны» рельефлӧн увтасінъясын. Налӧн джудждаыс йитчӧма лымлӧн кызтакӧд, коді дорйӧ быдмӧгъяссӧ тӧвнас кӧдзыдъясысь да тӧлысь. Унавося кын йир понда пуясыс оз быдмыны джуджыда. Та вӧсна пу сяма быдмӧгуловлӧн абутӧмлуныс лоӧ тундралӧн аслыспӧлӧслунъяс пиысь ӧтиӧн. Тундралӧн быдмӧг эжӧд артмӧма нитшкысь, бакысь (лишайник), унавося туруна быдмӧгъясысь, ичӧт да лажмыд кустъясысь. Кызвыннас тайӧ кучик кодь, тӧв кежлӧ гылавтӧм ичӧтик коръяса пыр веж быдмӧгулов. Бакъяс пиысь медтшӧкыда паныдасьлӧ куста бак - яла. Ыджыд паськыдінъяс вевттьӧма карлик кыдз, керч (багульник), понпув (толокнянка), пон чӧд (водяника), чӧдлач (голубика) куста бадь понӧльясӧн. Туруна быдмӧгъяс петкӧдчӧны пушицаӧн, осокаӧн,  лютикӧн, камнеломкаӧн да мук. На пиысь унаӧн зэв мичаа дзоридзалӧны. Тундраын уна нюр, кӧні олӧны ва радейтысь турунвиж да сфагновӧй нитшъяс.

Тундраса быдмӧгуловлӧн овмӧсын эм тӧдчанлун: яла - войвыв кӧръяслы бур сёян, аслыспӧлӧс кӧрӧн донаӧсь быдпӧлӧс вотӧсъяс (мырпом, пув, чӧдлач) да тшакъяс. Нуӧдчӧны опытъяс тундраын видзьяс лӧсьӧдӧмын.
Тундраын овмӧс вӧдитігӧн колӧ кутны тӧд вылын, мый сылӧн быдмӧг эжӧд зэв слаб, кокниа торксьӧ да надзӧн кыпӧдсьӧ. Вонас органика веществолӧн содӧмыс абу уна. Ӧткымын дона быдмӧг лоӧны гежӧдджыкӧн и вермӧны дзикӧдз бырны. Вочасӧн содӧ лыдыс ёгтурунъяслӧн: нявдалӧн, пӧттурунлӧн (белая марь).
 

Вӧр сора тундраын коз да кыдз пуяс

Вӧр сора тундраса быдмӧгуловлӧн зона куйлӧ тундрасянь лунвывлань да босьтӧ республикаысь 6%. Тайӧ вуджан визь збыль тундра да вӧр (тайга) костын. Вӧр сора тундралӧн вылын куйлысь, ва юкан участокъяс вӧртӧмӧсь либӧ вевттьӧма ӧтка пуясӧн, а увтасінъясын быдмӧны гежӧд, лажмыд вӧръяс. Ёнджыкасӧ сэні быдмӧ коз да кыдз. Пуясыс дзескӧдӧмаӧсь, вежыньтчӧм стволаӧсь, 3-8 м джудждааӧсь. Туруна да куста быдмӧгулов петкӧдлӧма сійӧ жӧ сикасъясӧн, мый и тундраын, сӧмын найӧ ёнджыка сӧвмӧмаӧсь, сы вӧсна мый тані ёна лӧсьыд гӧгӧртасыс налӧн быдмӧмлы. Петкӧдчӧны туруна быдмӧгъяслӧн вӧрса сикасъяс.
Тайӧ зонаын куйлӧны кӧръяслӧн медшӧр тӧвся да тувсов-арся йирсянінъяс. Кӧръясӧс ёна йирсьӧдӧмыс вайӧдӧ нитшка-бака, пу сяма быдмӧгулов эжӧд чинӧмӧ (пемӧсъяс йирӧны кырсь, сёйӧны вожъяссӧ).
Неважӧнся кадын пуяс кералӧм вайӧдіс тундралӧн вӧр сора тундра вылӧ воӧмӧ. Ӧнія кадӧ вӧр сора тундра и Коми республикаса став войвыв тайга пырӧ вӧр видзан зонаӧ (дугӧдӧма пу кералӧмыс).

Пожӧма яг

Вӧр зона босьтӧ республика территориялысь 90%. Тайӧ зонаса климат гӧгӧртас зэв бур пу сяма быдмӧгъяслы, но сӧмын медся эбӧса да кӧдзыдысь повтӧм пӧрӧдаяслы. Вӧръяс, кӧні вевтыртӧны лыска пуяс, шусьӧны таёжнӧйясӧн. Лыска пӧрӧдаяс - тайӧ кызвыннас пыр веж быдмӧгъяс (коз, ньыв, пожӧм). Сӧмын ниалӧн гылалӧ лыскыс тӧв кежлас. Вӧр полосаын быдмысь коръя пӧрӧдаяс сідзжӧ торъялӧны кӧдзыдысь повтӧмлуннас. Тайӧ кыдз, пипу, ловпу. Найӧ вермӧны артмӧдны ичӧткоръя вӧръяс, но ёнджыкасӧ паныдасьлӧны тайгаса понӧльын.
Медыджы площадь республикаын босьтӧны пемыд лыска вӧръяс, медсясӧ козъя. Козъя вӧр пай вылӧ воӧ 56% республикаса став вӧрысь. Медся паныдасьысь пӧрӧдаӧн лоӧ сибырса коз. Тайӧ тӧдчана пу сяма пӧрӧда. Лӧсьыд гӧгӧртасын сійӧ джуджыд, шыльыд ствола (25-30 м-ӧдз) да вӧсни пирамида тугана (крона).
Бура васӧд, но абу нюра почваясын сӧвмӧны козъя вӧръяс тшӧкыда быдмысь турунвиж нитшка вевттьӧда. Тайӧ козъя вӧр - веж нитшка. Тані быдмӧ уна чӧд, пув, кузъяс (хвощ) да вӧр лудіктурунъяс (папоротник). Вексяӧсь тані и кустарникъяс: лежнӧг, югыдлӧз ыжнёнь, мыйкӧ мында бадь. Уна тані тшакыс: гоб, уртшак, еджыд гоб.
Ёна васӧд, нюра почваясын сӧвмӧны козъя вӧръяс-долгомошникъяс (сфагновӧй да кӧк шабдіысь). Коз татшӧминъясын кылӧ асьсӧ оз бура. Стволъясыс сылӧн абу джуджыдӧсь, тшӧкыда вежыняӧсь. Туруна эжӧдыс шоч да петкӧдчӧ ва радейтысь нюра быдмӧгъясӧн: керч (багульник), подбел, касандра, гӧнаюр (пушица), куз (хвощ).
Мӧд инын босьтӧм площадь серти лоӧны пожӧма вӧръяс, кӧні быдмӧ векся пожӧм (став республикаса вӧрысь босьтӧ 24%). Тайӧ зэв азым пу быдмӧ быдсикас гӧгӧртасын. Пожӧм артмӧдӧ вӧрлысь быдпӧлӧс тип. Ёна бурӧсь веж нитшка пожӧма ягъяс. Сэні шыльыд веськыд пучӧра пожӧмъяс, веж нитшка эжӧд, вотӧса кустъяслӧн уналун.
Кос да лыаа мусинъяс вылын сӧвмӧны пожӧма ягъяс; мусиныс татшӧм вӧрын пасьтала либӧ пятнаясӧн вевттьӧма еджыд ялаӧн. Уна югыд, парк сяма сэтшӧм вӧр нимкодьӧдӧ мортсӧ, кыскӧ ас дорас. Войвыв районъясын ялаа ягъясӧн вӧдитчӧны кыдз кӧръяслы тӧвся пӧскӧтинаӧн.
Тайӧ кык пожӧма вӧрлӧн тип кындзиыс нюраинъясын сӧвмӧны енэжва помысь сӧвмысь нюра шоч, дзескӧдӧм пожӧмъяс.
 

Кыддза рас

Тырмымӧн паськыда быдмӧны Коми республикаын кыддза вӧръяс (став вӧрысь 17% гӧгӧр). Пырджык кыддза вӧръяс артмӧны сійӧ инъясын, кӧні лыска пуясыс сійӧ либӧ мӧд помка вӧсна вӧлі бырӧдӧма (сотчӧма, кералӧма). Сэтшӧм кыддза вӧръяс шусьӧны "вторичнӧйясӧн".
Ассера ("первичнӧй") кыддза вӧръяс сӧвмӧны Предуральеын, а сідзжӧ мукӧддырйи помалӧны вӧр пояссӧ гӧраясын.
Мукӧд вӧр артмӧдысь пӧрӧдаясысь (кодъяс оз артмӧдны ас вӧр массив) паськыда петкӧдчӧны ньыв, ниа да сус пу. Вӧр артмӧдӧмын налӧн коланлуныс кыптӧ Урал дорӧ матыстчигӧн. Ньыв пу медтшӧкыда пырӧ козъя вӧр котырӧ. Ниа паськалӧма быдлаын, паныдасьлӧ козъя да пожӧма вӧръясын. Сус пу (сибырса суска пожӧм) паныдасьлӧ козъя-ньыла вӧръясын, но оз быдлаын, а торъя инъясын.
Тайга зона кузяла войвывсянь лунвылӧ абу ӧтсяма, сылӧн эм некымын подзона. Ылі Войвылын вӧръяс гежӧда быдмысь вӧръяс, ляпкыдӧсь. Тайӧ ылівойвывса тайгалӧн зона. Лунвылынджык войвыв тайга подзона. Тані вевтыртӧны нюръяса козъя вӧръяс. Тайӧ подзоналӧн лунвыв дорышыс мунӧ 63 в.п.-са градус вывті. 63 и 60 в.п.-са градусъяс костын куйлӧ шӧр тайга подзона. Тані медся ёна петкӧдлӧма тайга вӧръяслысь аслыспӧлӧслунъяссӧ. Медшӧр вӧр артмӧдысь пӧрӧдаясӧн тайӧ подзонаын лоӧны коз да пожӧм. Республикаса лунвылын куйлӧ лунвыв тайга подзона. Тайӧ подзоналӧн торъялана черта - нинпулӧн, паськыд коръя пӧрӧдаа пулӧн, петкӧдчӧм.
 

Нюр

Республикаса гӧра районъясын ясыда петкӧдчӧ быдмӧгулов эжӧдлӧн вылна серти зонаасьӧм.
Республикаса став территория вылын паныдасьлӧны нюръяс, а ю адзьясын (пойма) паськыд видзьяс. Артмӧм серти нюръяс торйӧдӧны кык сикас вылӧ. Ӧтияс, сідз шусяна увтасса (низинные) нюръяс, артмӧмаӧсь тырӧм (заросший) ты инъясын либӧ мупытшса ва петанінъясын. Налы лӧсялӧ ва радейтысь веж нитшкысь, туруна быдмӧгъясысь (эжӧр (осока), куз, гӧнаюр, белокрыльник да мук.) и ӧткымын баддьысь быдмӧгуловлӧн эжӧд. Вывтаса (верховые) нюръяс лӧсялӧны ва торйӧдан ылдӧсъяслы. Налӧн быдмӧгуловлӧн эжӧд артмӧ югыд сфагновӧй нитш сук вевттьӧдысь, код вылын быдмӧны мырпом, турипув, чӧдлач, кассандра, пон чӧд (водяника), лысватурун (росянка) да мук.
Ю ковтысъяс ойдлӧм адзьясын, керасаинъясын паськалӧмаӧсь видзьяс. Найӧ босьтӧны республика площадьысь 1%-ысь унджык. Видзьяс - туруна быдмӧгъяслӧн царство. Турунъяслысь подувсӧ артмӧдӧны шепта быдмӧгъяс (шепта тылӧб (полевица), мятлик, овсяница, тугъяпырей (лисохвост), щучка и мук.), турун сорас (чина, лютик, горадзуль, нивяник, горицвет, шыранькытш да мук.), ӧткымын эжӧр.

Быдмӧгулов кыдз природа ресурс. Быдмӧгуловлӧн эжӧд, а торйӧн вӧръяс, кутӧны ыджыд тӧдчанлун морт олӧм-овмӧсын. Шома газ кыскигӧн, быдмӧгъяс озырмӧдӧны сынӧдсӧ шоммӧдан газӧн, лыска пуяс сетӧны фитонцидъяс, кодъяс вийӧны висьӧм вайысь микроорганизмъяссӧ.
Вӧръяс ворсӧны ыджыд роль природа комплекс артмӧдӧмын, кутӧны ыджыд овмӧсса тӧдчанлун.
Кыдз ті казялінныд, сьӧкыд висьтавны морт вӧчан сэтшӧм сфера, коді эськӧ сійӧ либӧ мӧд тшупӧдын эз йитчы быдмӧгуловыскӧд. Уна пӧрӧдалӧн пу - вывті бур сырьё целлюлоза-кабала, дӧра кыан, мебель вӧчан, стрӧитан да мукӧд юкӧна овмӧсын (промышленность). Вӧрын заптӧны ку, пӧтка, тшак-вотӧс да уна мукӧдтор. Бура сісьмӧм нюрса сьӧд муӧн косьтӧм бӧрын паськыда вӧдитчӧны органическӧй удобрение пыдди му уджалӧмын. Коми республикаса видзьяс мунӧны турун пуктӧм да скӧт йирсьӧм вылӧ. Налысь продуктивность содӧм могысь колӧны мелиоративнӧй уджъяс (кустарникъясысь весалӧм, удобрениеясӧн киськалӧм, уна урожай вайысь турун кӧдзӧм).
Уна республикаын быдмысь туруна да кустарника быдмӧг нуӧ бурдӧдчан тӧдчанлун - понпув (толокнянка), валериана, лежнӧг, пув кор да мук. "Турунвиж аптека" лоӧ бур отсӧгӧн ӧнія медициналы.
Турун, вӧр комплекс велӧдӧмӧн занимайтчӧны ботаникъяс, геоботаникъяс да лесоводъяс. Коми республикаын артмӧдӧма уна вожъя вӧр видзан система, коні уджалӧны лесничӧй-егеръяс. Ыджыд отсӧг вӧр видзӧмын сетӧ авиация.