Австралия — медся ичӧт материк, континентъяс пӧвстын дзоля кага кодь. Но колӧ кутны тӧд вылын, мый тайӧ дзоляыслӧн ыдждаыс 7 млн км²-ысь унджык. Абу тай вывті этша. Чуймӧдантор: медся ичӧт материк вылын уна географияса нимын эм «ыджыд» кыв. Австралияса лунвыв вадоръяссӧ мыськалӧ Австралияса Ыджыд куръя. Континентсянь асыввылын 2 сюрс км кузяла нюжалӧ Ыджыд Барьер риф — сійӧ и збыльвылас планетаса медся ыджыд коралл риф. Дзик ӧти тӧдчана гӧра мусюрсӧ Австралияын шуӧны оз мӧд ног, а Ва юкан Ыджыд мусюр (австралиечьяс шуӧны сійӧс Ыджыд юканін). Континент шӧрас куйлӧ паськыд увтас, Ыджыд артезияса бассейн нима. Но, а материклысь рытыввыв юкӧнсӧ пӧшти дзоньнас босьтӧны Ыджыд Лыаа овтӧмин да Виктория нима Ыджыд овтӧмин.

Но мый, тӧдмалім нин мыйсюрӧ Австралия йылысь. Сійӧс мыськалӧны шоныд саридзьяс, ӧд сӧмын татшӧм саридзьясын уна кораллыс. Континентлӧн веркӧсыс абу вывті гӧраӧсь, ӧд Ыджыд Юканін — дзик ӧти гырысь гӧра тэчас. Но и бӧръяпом, тайӧ материкас паськыдкодь мутасыс овтӧминъяса да, климатыс Австралияын зэв жар да кос.

И тайӧ збыль тадзи. Но! Тайӧ ичӧтик, пӧшти плавкӧс, овтӧм материк вылын абу этша и шензьӧдана местаыс. Эм Австралияын и аслыспӧлӧс гӧраяс, планета вылас найӧ медся важъяӧсь. Эм районъяс, кӧні климатыс сы выйӧ лапыд, весиг крокодилъяс петӧны асланыс нюръясысь да шӧйтӧны кар уличьяс кузя. Эм лямпаӧн исласянінъяс, да нӧшта и во гӧгӧр чӧжсяяс. Австралия вомӧн нюжвидзӧ мирса медся веськыд шоссе туй. Сылӧн кузьтаыс 1000 км, и став кузяла сійӧ вӧчӧ сӧмын ӧти небыдик чукыль. Австралияын сулалӧ мирса медся кузь потшӧс!..

А нӧшта миянлы лоӧ тӧдмасьны вальсируйтысь Матильдакӧд, коді, шензьы кӧть эн, ньӧти абу нывбаба.

Сідзкӧ уна мый тӧдмавмӧн эм тайӧ ичӧтик континентын. А та вӧсна, буретш кад тӧдмасьны сыкӧд матыссяньджык.