Вӧр-ва зонаяс. Ті кӧ орччаӧданныд вӧр-ва зонаяслысь пукаланног Австралияысь да Африкаысь (видзӧд форзацса карта), пырысь-пыр казяланныд: Австралияын, Африкаын моз жӧ, ыджыд мутас босьтӧны саванна да тропикса овтӧмин зонаяс. Тропикса тырвыйӧ да джынвыйӧ овтӧминъяс куйлӧны материк шӧр да рытыввыв юкӧнъясын. Саваннаяс дорӧсалӧны тайӧ зонасӧ войвывті, асыввывті, асыв-лунвывті да рытыв-лунвывті.

Органика мирлӧн аслыспӧлӧслун. Кӧть Австралияын сэтшӧм жӧ вӧр-ва зонаяс, кутшӧм Лунвыв Африкаын да Мадагаскарын, вылна серти зонаасьӧминысь кындзи, органика мирыс тані нач мӧд пӧлӧс.  Енмыд вӧчӧма Австралиясӧ ыджыд ывла доръянінӧн, кытчӧ кольӧма уна быдмӧг да пемӧс, матыс налы, кодъяс овлӧмаӧсь Му вылас важъя кадӧ да бырӧмаӧсь мукӧд материкъяс вылын. Быдмӧг да пемӧс сикасъяслӧн тэчас торъялӧ гӧльлуннас да аслыспӧлӧслуннас. Тайӧс гӧгӧрвоӧдӧны сійӧн, мый Австралия да орчча діяс важӧн нин торйӧдчӧмаӧсь мукӧд материкъясысь.

Органика мирыс дыр кад чӧж сӧвмӧма аспомысь. Пӧшти 75%-ысь унджык сикас быдмӧгъяс эмӧсь сӧмын Австралияын. На пӧвстын уна сикас эвкалиптъяс, кодъяс зэв уна пӧлӧсӧсь. Выйимӧсь 100 м сайӧ джудждаа гигант эвкалиптъяс. Татшӧм пуыслӧн вужъясыс пырӧны муӧ 30 м пыднаӧдз да, вынйӧра пушкан моз, кыскӧны сыысь васӧд. Эм и ичӧт мыгӧра эвкалипт пуяс да эвкалипт кустъяс. Эвкалиптъяс бура ладмӧдчӧмаӧсь овны кос климатын. Коръясныс бергӧдчӧны дорышӧн шонді югӧрлы паныд да тугансянь мусин вылӧ вуджӧрыс оз усь, та вӧсна эвкалипта вӧръясын зэв югыд. Эвкалиптлӧн чорыд пу сьӧвмӧс — сійӧ бур стрӧитчан материал. А коръяснысӧ босьтӧны выйяс, вапъяс да зелльӧяс вӧчӧм могысь. Эвкалиптысь кындзи, Австралиялы асласӧсь акацияяс да  коръястӧм, сунис коддьӧм увъяса казуаринъяс, кодъяс абуӧсь мукӧд материкъяс вылын.

Экваторувса вӧръясын джуджыд турун костын мукӧд пукӧд тшӧтш (пальма, фикус да мукӧд), быдмӧны и аслыспӧлӧс сулея пуяс — дін бердас пучӧрныс кыз, а йывланьыс векняммӧ. Тропикувса вӧрын торъялана аслыспӧлӧслун — тані ыджыдалӧны лианаясӧн каттьӧм быдсикас эвкалиптъяс, пу сяма лудіктуруныс уна жӧ.

Овтӧмина шӧр районъясын паськалӧмаӧсь тшӧкыд кос тільяс, кӧні кызвыйӧ ичӧт мыгӧра сутшкасьысь акация да эвкалипт. Татшӧм тільяссӧ шуӧны скрэбӧн. Вешъялана лыа веретяяс да киськасьӧм изъяс вылын быдмӧг вевттьӧдыс пӧшти абу. Абуӧсь Австралияын и Африкаын кодь оазисъяс, но овтӧминъясыс оз петкӧдчыны дзик нин овтӧмӧн, кыдзи, шуам, Сахара.

Пемӧсулов Австралияын тшӧтш зэв аслыспӧлӧс. Сӧмын тані олӧны медся примитив нёньӧдчысьяс — ехидна да утканыр. Найӧ интересаӧсь сійӧн, мый петкӧдӧны пияннысӧ колькйысь, а вердӧны найӧс йӧлӧн, нёньӧдчысьяс моз жӧ. Австралияын зепта пемӧсъяс тыр. Налӧн пияныс чужӧны зэв дзоляӧн да, мамыс новлӧ дзоляяссӧ зептын, м. ш. рушкуса кучик кӧрасын.

Зептаяс пиысь пӧшти став котырыс аскежысь олӧны сӧмын Австралияын. На пӧвстын медбура паськалӧма кенгуру котыр. Гигант кенгуруяс быдмӧны 3 м-ӧдз. Эм и карлик кенгуруяс, 30 см ыдждаӧсь. Олӧны тані и сурок коддьӧм вомбатъяс. Эвкалипта вӧръясын позьӧ аддзыны зепта ош коалаӧс. Сійӧ олӧ пуяс вылын да торъялӧ этша вӧрана войся оласногӧн, мыйла сійӧс нӧшта шуӧны австралияса руньӧӧн. Тасмания ді вылын кольӧма зэв гежӧд яйвыв пемӧс — зепта антус.

Озыр, уна сикас да тшӧтш аслыспӧлӧс и лэбачуловыс. Торйӧн уна попугайыс. Вӧрын олӧ мича лирабӧж кай, яръюгыд тывгӧна райса лэбачьяс, кос саваннаясын да джынвыйӧ овтӧминъясын — эму страус. Эмӧсь дзодзувъяс, яда кыйяс, Войвыв Австралияса вааинъясын шуксьӧны крокодилъяс.

Австралиечьяс радейтӧны асланыс материкса вӧр-васӧ да ёна тӧждысьӧны сы вӧсна. Найӧ уна вын да кад сетӧны быдмӧг да пемӧсъяс дорйӧмлы да туялӧмлы. Эму страус да кенгуру серпасалӧма канму вужпасӧ, а ехидна, утканыр да лирабӧжсӧ сёртӧма австралияса монетаяс вылӧ.