Африкаӧс вӧлі тӧдӧны зэв нин важысянь, ёнджыкасӧ вӧлі тӧдӧны Мушӧр да Гӧрд саридздорса юкӧнъяссӧ. Континент пытшкас пыдӧджык пырныс вӧлі кутӧны Нил юлӧн коськъясыс, овтӧминъяс да кид племяса войтыр. Сёрӧнджык, полігтыр, уна ветлысь-мунысьяс заводитісны кытшовтны Африка гӧгӧр озыр Индияӧ саридз туй корсьӧм могысь.

1492 воын Америка восьтӧмкӧд ӧттшӧтш португалеч Васко-да-Гамалы вӧлі сетӧма мог — восьтыны туй Индияӧ Африка гӧгӧр кытшовтӧмӧн. Тайӧ могсӧ Васко-да-Гама зэв бура пӧртіс олӧмӧ.

Европеечьяс дыр нин ветлісны карабъясӧн Африка берегъяс пӧлӧн, а пытшкас заводитісны пырны сӧмын ХІХ нэмын.

Медъёна нималіс Африкаӧс тӧдмалӧмӧн шотландеч Давид Ливингстон. Сійӧ ветлӧдліс Африка шӧрӧд уна муясӧд, восьтіс сэтысь уна юяс да тыяс.

Мӧд ветлысь-мунысьлы, американеч Генри Стэнлилы Конго ю кузьта мойвиис мунны тропикдорса Африка вомӧн.

Африка туялӧмкӧд вочасӧн сэтчӧ тшӧтш уськӧдчисны европаса капиталистъяс. Чорыда вермасисны сэні век олысь сэтчӧс йӧзкӧд. Найӧ мырддялісны зэв уна му Африкаысь да кутісны сэтысь петкӧдлыны быдсяма дона тӧвар (хлопок, алмазъяс, зарни).