Асыв-Лунвыв Азияӧ пырӧны канмуяс, кодъяс куйлӧны Индокитай кӧджын да Малайя архипелагса діяс вылын. Асыв-Лунвыв Азияса канмуяс быттьӧкӧ ывлавыв пос артмӧдӧны Евразия да Австралия костын. Найӧ куйлӧны тӧдчана саридз туйяс вомӧнасянінын. Лӧнь да Индияа океанъяс йитысь Малакка вискыс саридзвыв ветлысьяслы сэтшӧм жӧ тӧдчана, кыдзи Гибралтар вис да Суэц канал. Медся гырысь канмуясӧн континент тайӧ юкӧнын лоӧны Индонезия, Лаос, Тайланд, Вьетнам да Пилипинъяс. Малакка вискын куйлӧ тайӧ регионса медічӧт канму — Сингапур кар. Му ыджда да олысь йӧз лыд серти медводзын лоӧ Индонезия.

Индонезия. Тайӧ канмусӧ шуӧны «діясвывса Индияӧн». Сійӧ куйлӧ мирса медыджыд Малайя архипелагын, коді тэчӧма 13 сюрс гырысьджык да посни діясысь. Тані олысь йӧз лыд сертиыс Индонезия босьтӧ 4-ӧд места мирын — Китай, Индия да Ӧтувтчӧм Штатъяс бӧрын. Канмулӧн юркарыс — Джакарта кар — сулалӧ Ява ді вылын.

Индонезиялӧн ывлавылыс аслыспӧлӧс, сійӧ куйлӧ Евразия, Австралия да орчча океанъяс костын, экваторсянь ӧтар-мӧдарас. Индонезияыд — саридзвыв канму. Діяс да найӧс мыськалысь саридзьяс лэччӧмысла артмӧма косін. Тані ӧнӧдз овлӧны мувӧрӧмъяс да вулканасьӧм. Канму куйлӧ Му шарса кык сейсмозона йитвежын — Лӧнь океанса да Альпы-Гималаясса. Сӧмын Малайя архипелагын сулалӧ 500-ысь унджык ловъя да кусӧм вулканыс.

Быд ді рельефын эм и гӧраяса, и шыльыд юкӧнъяс. Джуджыд гӧраясыс унаӧн — вулканъяс. Вадор увтасъяс нюрзьӧмаӧсь.

Индонезияыс мупытшса перъянторйӧн озыр, торйӧн кӧ мусирӧн, озысьӧн, бокситӧн да мукӧд металл рудаясӧн. Канмусьыс му пытшкӧссӧ абу на бура туялӧма.

Индонезияын оз вежласьны сезонъяс. Лун да вой пӧшти век ӧткузяӧсь. Климатыс экваторса. Сӧмын гӧраясын шонтӧгыс вочасӧн чинӧ вылна серти. Тшӧкыда усьысь енэжва да орччӧдмӧн ыджыд васӧдлуныс артмӧны асыв-вой муссонъяс вӧсна, кодъяс волӧны тӧвся кадӧ Лӧнь океансянь, а асыв-лун муссонъяс пӧльтӧны Австралияладорсянь. Тайӧ муссонъясыс косӧсь. Вадор бризъяс пӧльтӧны пыр. Вылыс температураяс да климатлӧн ыджыд васӧдлун сетӧны позянлун му уджавны во гӧгӧр чӧж да чукӧртлыны куим урожайӧн.

Пыр ыджыд температура да лышкыда усьысь енэжваысла Индонезияса быдмӧгуловыс зэв озыр сикасъясӧн. Мутаслысь пӧшти джынсӧ босьтӧны вӧръяс. Экваторса вӧрын быдмӧ 2 сюрсысь унджык сикас пу. Эм быдпӧлӧс пальмаяс, бамбукъяс, бананъяс. Пуяссӧ гартӧма лианаясӧн, татшӧм вӧр пыр писькӧдчыны он вермы. Уна орхидея, папоротник, нитшъяс. Вӧръясысь ӧтдор тані эмӧсь и саваннаяс, найӧ артмӧмаӧсь коркӧ кералӧм вӧр пыдди. Нӧшта на озырджык пемӧсулов. Татысь позьӧ аддзыны слӧнӧс, сюранырӧс, вӧлявыв ӧшкӧс, а яйвыв олысьяс пиысь — тигрӧс да пантераӧс. Медся ёна паськалӧмаӧсь ӧблезянаяс да джынвыйӧ ӧблезянаяс. Гежӧдӧн лоис морт коддьӧм ӧблезяна — орангутан.

Индонезияса йӧз. Йӧзыс тані зэв уна вужйысь. Лыд серти медыджыд войтыръяс олӧны Ява ді вылын.

Индонезия — кызвыйӧ видз-му овмӧса канму, унджык йӧзыс быдтӧны культура быдмӧгъяс. Медбура овмӧдӧма Ява ді, кӧні вӧдиттӧм муторйыс скӧнь абу. Ява пасьтала ӧтторъя рис му, коді торйӧдӧма участокъяс вылӧ. Во гӧгӧр чӧж крестьяна мырсьӧны муын, ӧшъяс да буйволъяс отсӧгӧн уджалӧны сійӧс. Урожайсӧ идралӧны сезон вылӧ видзӧдтӧг. Рис — медшӧр сёянвыв культура. Сійӧс быдтӧны оз сӧмын шыльыдінын, а и гӧра ли мыльк пӧкатъясын, торйӧн лӧсьӧдӧм террасаясын. Рисысь кындзи йӧзыс тані бура сёйлӧны маниок да кукуруза. Асыввыв Индонезияын сага пальма сьӧвмӧсысь вӧчӧны шыдӧс — саго. Быдлаын быдтӧны быдпӧлӧс фруктъяс: банан, ананас, папайя — дыня пу, манго да градвыв пуктасъяс: миянлы тӧдса помидор, ӧгурчи, кӧчан да м. т. Медся дона пуяс пӧвстын — кокос пальма, сы ӧрекысь вӧчӧны кокос вый, маргарин, майтӧг.

Ыджыд тӧдчанлун канмулы и суйӧр сайӧ петкӧдан культураяс — каучука пуяс, табак, тшай, копей, сакар тростник, быдсикас кӧрвежанъяс.

Индустрияыс Индонезияын сӧвмӧма жебиника. Перйӧны быдсикас мупытшса озырлунъяс — мусир, биару, озысь руда, боксит, шом. Перйӧмторсьыс тӧдчана юкӧнсӧ петкӧдӧны суйӧр сайӧ. Суйӧрсайса компанияяс ӧддзӧдӧны дона пу заптӧм, та вӧсна вӧрыс чинӧ.

Гырысь пабрик-завод этша. Унджыкыс ичӧтикӧсь — рис изанінъяс, кысян фабрикаяс, сакар да кансер заводъяс. Татчӧс йӧзлы коланаысь унатор вӧчӧны ремесленникъяс, торйӧн нималӧны ки помысь мичӧдӧм дӧраяс — батикъяс, кӧні серпасыс вывті мича. Эмӧсь и сёртчысьяс, налӧн вӧчӧмторйыс збыль искусство.

Удж.

1. Лыддьӧдьлӧй Индонезияса медыджыд діяс.
2. Мыйӧн позьӧ гӧгӧрвоӧдны Индонезияса ывлавывлысь унасикаслун?
3. Корсьӧй комплекс карта вылысь Индонезияса мупытш озырлунъяса инъяс.
4. Мый уджалӧны канмуын олысьяс, кыдзи тайӧ йитчӧма ывлавыв гӧгӧртаскӧд?