Мувыв куйланін. Экватор вомӧналӧ Африкаӧс пӧшти дзик шӧрӧдыс, и сылӧн ыджыдджык территорияыс куйлӧ войвыв да лунвыв тропикъяс костын. Аслас мутас серти (30 млн. кв. км) Африка пӧшти куимпӧв ыджыдджык Европаысь, но тӧдчымӧн ичӧтджык Азияысь.

Африкалысь войвыв юкӧнсӧ торйӧдӧны Европаысь Мушӧр саридз да векньыдик Гибралтар вис. Асыв-войвылас Африка йитчӧ Азиякӧд. На костын тані куйлӧ кузь, но векньыдик Гӧрд саридз, коді лоӧ Индия океанлӧн юкӧнӧн. Сылӧн ваыс зэв шоныд (ва веркӧсас +35°) да зэв сола (ваас 41% сов) жар шонді югӧръяс улын валӧн ёна пакталӧм вӧсна. Гӧрд да Мушӧр саридз костын эм сушалӧн векньыдик увтас полоса — Суэц вуджанін, коді йитӧ Африкаӧс Азиякӧд. Тайӧ вуджанінсӧ вомӧналӧ ХІХ нэмын кодйӧм Суэц канал (160 км кузьта), коді йитӧ Гӧрд саридзӧс Мушӧр саридзкӧд да ёна дженьдӧдӧ Европасянь Индия океанӧ мунан туйсӧ (80 рис.). Каналсӧ стрӧитісны зэв дыр — быдса дас во. Мусӧ кодйисны ки помысь, некутшӧм машинаяс эз вӧвны. Канал стрӧитанінӧ мырдӧн чукӧртісны сэтчӧс крестьянаӧс; на пиысь уна сюрс морт кулісны сьӧкыд уджъяс вӧсна, тшыгъялӧм да висьӧмъяс вӧсна.

Войвыв Африка абу зэв ылын Европасянь да Азиясянь и важысянь кутліс топыд йитӧд да волысьліс мулӧн тайӧ юкӧнъяскӧд. Но лунвылын куйлысь паськыд овтӧминъяс (Сахара да мукӧд) ёна падмӧдӧны пырны войвывсянь Африка материклӧн пытшкӧсса юкӧнъясӧ.

Асыввывсянь, лунвывсянь да рытыввывсянь Африкаӧс кытшалӧны Индия да Атлантика океанъяс.

Вадор визь. Зэв ыджыд Африка материклӧн вадоръясыс рӧвнӧйӧсь да омӧля вундассьӧмаӧсь саридзьясӧн. Тайӧн сійӧ торъялӧ Европаысь да Азияысь. Африка вадорсянь матын эм сӧмын ӧти ыджыд ді — Мадагаскар да ӧти ыджыд куръя — Гвинея куръя, но и сійӧ оз пыдӧдз пыр материкас. Вель уналаын тані кыптывлӧ вына прибой, мый вӧсна зэв сьӧкыд петны вадор му вылӧ. Африка вадоръяс пӧлӧн ветлыны карабъясӧн сьӧкыд, сы вӧсна мый вадоръясыс омӧля вундассьӧмаӧсь да суднояслы сулалӧм вылӧ лӧсьыд куръяяс да бухтаяс зэв этша.