Веркӧс. Океан веркӧссянь аслас джуджда сертиыс Африка ёна вылынджык Европа дорысь, но сетчӧ Азиялы. Сылӧн доръясыс вылӧ кыпӧдчӧмаӧсь, зэв крута лэччӧны океан вадоръяслань да сьӧктӧдӧны пырны материк пытшкӧсӧ.

Африкалӧн веркӧсыс пӧшти ставнас ӧтсяма. Орччаӧдны кӧ Европакӧд да Азиякӧд, тані этша джуджыд мусюръяс да гырысь увтасъяс. Медсясӧ тані паськыд тшӧтшкӧсінъяс. Найӧ нюжӧдчӧмаӧсь уна сё километр вылӧ да кыпӧдчӧны тшупӧдъясӧн ӧти бӧрся мӧд. Материк пытшкӧсас ӧткымынлаті тшӧтшкӧсінъясыс лэччӧмаӧсь улӧ, и тані артмӧмаӧсь паськыд, но ёна ляпкыдджык шыльыдінъяс. Медся вылӧ кыпӧдчӧмаӧсь Африкалӧн лунвыв да асыввыв юкӧнъясыс. Лунвыв Африкаса тшӧтшкӧсінъясӧс асыввывсянь, Индия океансянь, кытшалӧны зэв важся Гундыр гӧраяс, кодъяс гырысь пос тшупӧдъясӧн моз крута лэччӧны океанлань. Асыввыв Африкаын куйлӧ зэв паськыд Асыввыв Африкаса тшӧтшкӧсін. Сысянь войвывланьын кыпӧдчӧма Абиссиния кыптӧд. Сійӧ артмӧма вылӧ кыпӧдчӧм шыльыд либӧ неуна мылькъя тшӧтшкӧсінъясысь, кодъяс ӧта-мӧдсьыныс торъялӧмаӧсь джуджыд потасъясӧн. Кӧнсюрӧ тшӧтшкӧсінъяс весьтын кыпалӧны гӧра йывъяс.

Асыввыв Африкаса тшӧтшкӧсінъясті лунвывсянь войвылӧ мунӧ шлювдӧдъяслӧн полоса, кӧні артмӧмаӧсь некымын векньыдик да кузьмӧс гуранъяс (81 серп.). Улӧ лэччӧм местаясын уналаын артмӧмаӧсь зэв гырысь да джуджыд тыяс. Шлювдӧдъяслысь тайӧ полосасӧ водзӧ войвылӧ нуӧдӧ Гӧрд саридз. Му кышлӧн шлювдӧмъяс да вешъясьӧмъяс овлӧны и ӧні, мый вӧсна тані овлӧны ыджыд мувӧрӧмъяс. Шлювдӧминса потасъяс пӧлӧн кыпӧдчӧмаӧсь кусӧм да ловъя вулканъяс. На пиысь медся ыджыдыс — кусӧм вулкан Килиманджаро (6010 м), Африкаын зэв джуджыд йыв (82 серп.).

Африкалӧн войвыв да рытыввыв юкӧныс улынджык лунвыв да асыввыв юкӧн серти. Тані паныдасьлӧны увтасъяс да тупкӧса нёптовъяс; найӧ медсясӧ куйлӧны материк доръясас да кӧнсюрӧ лэччӧны океанса ва веркӧс тшупӧдысь улӧджык. Дзик Африка войвылын кыпалӧны Атлас гӧраяс. Найӧ — Африкаын дзик ӧти том кӧрӧм гӧраяс; найӧ лоӧны Европаса том кӧрӧм гӧраяслӧн водзӧдӧмӧн.

Мупытшса озырлун. Африка кызвыннас артмӧма зэв важся ыльӧбтӧм породаясысь да зэв озыр уна пӧлӧс металл рудаясӧн, но ёна гӧльджык из шомӧн да мусирӧн. Лунвыв Африкаын эмӧсь зарнилӧн зэв озыр куйлӧдъяс. Зарни перйӧм кузя сійӧ кутӧ капиталист мирын медводдза места. Сы кындзи, тані эмӧсь уна дона изъяс — алмазъяс, эм и кӧрт руда да из шом. Африка шӧр юкӧнын эмӧсь гырысь куйлӧдъяс ыргӧнлӧн, озысьлӧн, а сідзжӧ уран рудалӧн. Уран рудаясӧн суйӧрсайса капиталистъяс вӧдитчӧны атом бомбаяс вӧчӧм вылӧ. Атлас гӧраясын эмӧсь кӧрт рудаяс, а сідзжӧ фосфоритъяс, мыйысь вӧчӧны видз-му овмӧслы фосфор сора мувынсьӧданъяс.

Став тайӧ мупытшса озырлунъяссӧ асалӧмаӧсь европаса да америкаса капиталистъяс. Найӧ мырдӧн тшӧктӧны сэтчӧс олысьяссӧ уджавны зэв сьӧкыд гӧгӧртасын шахтаясын да рудникъясын.