Карта вылӧ муртса видзӧдлӧмӧн нин позьӧ аддзыны, мый Азияын веркӧсыс медсясӧ вывтасінъяс да гӧраяс. Увтасінъяс вылӧ воӧ сӧмын 25% гӧгӧр. Карта серти жӧ позьӧ казявны, мый медджуджыд гӧраяс да тшӧтшыдінъяс мӧда-мӧд бӧрсяньыс орлытӧг мунӧны рытыввывсянь асыв-войлань да асыв-лунлань. Тайӧ тшӧтшыдінъясӧсь да гӧраясӧсь местаыс зэв тӧдчана торйӧдӧ Войвыв да Шӧр Азияӧс тропикдорсасьыс. Тайӧ гӧраа вӧньсӧ видлалам бурджыка.

Азиялӧн медджуджыд юкӧныс — Памир гӧраясаин да Памирсянь кежысь мусюръяс: Гималаяс, Куэнь-Лунь, Тянь-Шань да мукӧд. Тайӧ гӧраяслӧн судтаыс кайӧ 6‒7 км-ӧдз, а торъя йывъяс — 8‒9 км-ӧдз (Ленин пик — 7128 м, Гармо пик — 7495 м, Эверест — 8840 м).

Памирсянь асыввылын куйлӧ му вылын тӧдчана джуджыд Тибет тшӧтшыдін, кодлӧн войвывладор бокас Куэнь-Лунь да Тянь-Шань гӧраяс, лунвывладорас — Гималаяс. Джудждаыс Тибетлӧн шӧркодя лоӧ 4 км гӧгӧр.

Памирсянь войвывланьын да асыв-войын куйлӧны: вынйӧра мусюръяс Тянь-Шань, Алтай, Саянъяс, Байкалсай гӧраясаин, Станӧвӧй мусюр да ылын войвылын Янайыв мусюр да Черскӧй мусюр.

Кымын Памирсянь ылысман, сымын гӧраясыс лоӧны ляпкыдджыкӧсь. Тянь-Шань кӧ кайӧ 6 км джудждаӧдз, Алтай — 3‒4-ӧдз, Саянъяс — шоча 2 км вылӧдз, Байкалсай гӧраяс да Станӧвӧй мусюр 1½-ӧдз да кӧнсюрӧ 2 км-ӧдз. Оз сӧмын джудждаыс гӧраяслӧн вежсьы, но и вежсьӧ налӧн характерыс. Лымйӧн да кыссян йиясӧн вевттьӧм мусюръяслӧн Тянь-Шань гӧраясын чойясыс крутӧсь, йывъясыс ёсь пиняӧсь, костаныс джуджыд потасъяс да ковтысъяс. Саянъяслӧн, Балкайсайса да мукӧд асыв-войса мусюръяслӧн йывъясыс гӧгрӧсджык, быттьӧкӧ шыльӧдӧмаӧсь, ньывкӧс пӧкатаӧсь да паськыд ковтысаӧсь. Сідзкӧ, лунвывса мусюръяслӧн эмӧсь тӧдчанторъяс, кодъяс серти позьӧ шуны, мый тайӧ гӧраясыс выльӧсь на, а мусюръясыс, кодъяс войвывланьджыкӧсь, тӧдчанторныс серти найӧс позьӧ шуны, мый тайӧ гӧраясыс важӧсь нин да жугласьӧмаӧсь нин.

Тянь-Шань, Памир, Тибет, Алтай, Саянъяс да Байкалсайса гӧраяс костын эм паськыд места, коді ас характер серти туйӧ тшӧтшыдін вылӧ, джудждаыс 1000‒1500 м. Тайӧ тшӧтшыдін быд бокын гӧраяс, да унджыклатіыс туйӧ тырвыйӧ да джынвыйӧ овтӧмин вылӧ (Гоби либӧ Шамо овтӧмин).

Тӧдчана тшӧтшыдінъяс эмӧсь сідзжӧ и Памирсянь рытыввылын: Иран, Аравия, Ичӧт Азия да Армения. Армения тшӧтшыдінсянь войвылын нюжӧдчӧ Кавказ мусюр, кодлӧн медджуджыд йывъясыс Эльбрус да Казбек. Иран тшӧтшыдінсянь асыв-войын эм вель тӧдчана Гиндукуш мусюр, коді рытыввывланьӧд ӧтлаасьӧ Памиркӧд.

Гӧраяса, тшӧтшыдінъяса да овтӧминъяса местаяс войвылын куйлӧ паськыд, ёна шыльыдінъясаӧсь юкӧн Азиялӧн. Сэтысь ми аддзам Арала-Каспиа да Рытыввыв Сибырса увтасін да Сибыршӧрса тшӧтшыдін. Арала-Каспиа увтасінӧс Рытыввыв Сибырса увтасінысь торйӧдӧ неыджыд вывтасін. Мӧда-мӧд бӧрсяыс тайӧ кыкнан увтасінъясыслӧн кузьтаыс войвывсянь лунвылӧдз лоӧ 4000 км гӧгӧр. Рытыввыв Сибырса увтасінлӧн войвывсянь лунвылӧдз кузьтаыс лоӧ 2400 км кымын да асыввывсянь рытыввылӧдз 2000 унджык. Тайӧ медся ыджыд увтасін став му вылын. Рытыввыв Сибырса увтасін неуна пӧлыня войвывлань да сэті визувтӧ Азияса медыджыд ю Об, Иртыш вожӧн. Арала-Каспиа увтасін быттьӧкӧ плавкӧс паськыд гуран, кодлӧн медляпкыд местаыс Каспи саридз да Арал ты улын. Тайӧ увтасінъясса юясыс визувтӧны Каспи, Арал да мукӧд тыясӧ, налӧн восьса саридзӧ петан туй абу.

Сибыршӧрса тшӧтшыдін куйлӧ Енисей юсянь асыввылын. Асыввылын, медся нин асыв-лунвылын сійӧ потласьӧма да пӧрӧ шлювдӧмӧн да кӧрӧмӧн артмӧм гӧраясӧ — Балкайсайса, Амурдорса да мукӧд гӧраясӧ. Сибыршӧрса тшӧтшыдін — медся важ юкӧн Азия материкын.