СССР босьтӧ асыввыв джынсӧ Европалысь, став Войвыв Азияӧс Урал гӧраяссянь Лӧнь океанӧдз да Шӧр Азияӧс Каспи саридзсянь асыввывланьті. Сӧвет Союзлӧн мутасыс 21 млн. кв. км дорысь ыджыдджык, либӧ ⅙ юкӧн мушарвывса став овмӧдӧм косінсьыс.

Войвылын СССР воӧ Вой Йиа океан вадоръясӧдз. Сӧвет Союз киын жӧ тайӧ океан вывса діяс: Выль Му нима кык гырысь ді; Выль Мусянь рытыв-войвывланьын, ылын войвылын, куйлӧны чукӧра діяс, шусьӧ Франц-Иосиф муӧн. Выль Мусянь асыввывланьын эмӧсь бара чукӧра діяс — Войвыв Му, а нӧшта водзынджык асыввылын — Выль Сибыр діяс да Врангель ді.

Тайӧ діяс костас Вой Йиа океан артмӧдӧ континентбердса некымын саридз: Союзлӧн европаладор юкӧн бердын, Выль Мусянь рытыввывланьын, куйлӧ Баренц саридз. Татчӧ Атлантика океанысь пырӧ шоныд визув Гольфстрим, да сы понда Баренц саридзлӧн лунвыв юкӧныс некор оз кынмывлы; тані, Кола кӧдж вадорын, сулалӧ Союзлӧн тӧдчана порт — Мурман кар.

Кола кӧджсянь лунвывлань пырӧдчӧ Еджыд саридз. Татчӧ оз воны Гольфстримлӧн шоныд ваяс, сійӧ вевттьысьӧма йиӧн кузь тӧвбыд чӧж. Еджыд саридз вадорын, Вынва ю вомдорын, сулалӧ Кардор порт.

Выль Му да Войвыв Му костын куйлӧ Кара саридз. Сійӧ весиг гожӧмнас тырӧма плавъялысь йи пластъясӧн. Быд во гожӧмнас вузӧс кыскан суднояслӧн караван миян йижуглысьяс отсӧгӧн мунӧ Кара саридзвомӧн Сибирса юяс Об да Енисей вомъясӧ. Енисей вадорын сӧвет власьт дырйи кыпӧдӧма Игарка порт — татчӧдз волӧны саридз паракодъяс.

Войвыв Мусянь асыввывланьтіджык саридзыс нӧшта ёнджыка вевттьысьӧма йиӧн, нӧшта сьӧкыдджык ветлыны суднояслы. Этша ветлысь-мунысьлы ыджыд сьӧкыдлунъясӧн, йияс пӧвстын тӧвйӧмӧн мойвиис мунны Европа да Азия став войвыв вадор пӧлӧн Атлантикасянь Лӧнь океанӧ; сӧвет власьт дырйи татшӧм ситуацияыс вежсис.

Вой Йиа океанӧс туялан ыджыд уджыс, сӧвет йижуглысьяслӧн, а сідзжӧ вель уна прӧстӧй паракодъяслӧн Войвыв саридз туй кузя герой ногӧн ветлӧмъясыс петкӧдлісны Сибырса вадорс пӧлӧн судноясӧн ветлыны позянлунсӧ. Ӧнія кадӧ тайӧ войвыв вадор пӧлӧныс нуӧдсьӧ нӧбасъясӧн да пассажиръясӧн ӧтарӧ-мӧдарӧ ветлӧм.

Рытыввывсянь Сӧвет Союз воӧ Балтика саридзса Суоми куръя вадорӧдз. Тані, Нева ю вомдорын, сулалӧ Ленинкар. Ленинкарсянь — медся дженьыд саридз туйыс Рытыввыв Европаса канмуясӧ. Но Суоми куръяыд кынмывлӧ тӧвнас да сійӧн костӧдлӧ Ленинкарса портлысь уджсӧ 2–3 тӧлысь кежлӧ.

Союзса европаладор юкӧн лунвылын куйлӧ Сьӧд саридз; сылӧн войвыв да асыввыв вадоръясыс лоӧны Союзлӧн. Крым кӧдж торйӧдӧ Сьӧд саридзысь Азов саридз. Сьӧд саридзсянь, Суоми куръясянь моз жӧ, миян мунӧ Рытввыв Европаӧ петан туй; тані эм некымын тӧдчана порта кар: Выльрочкар да Батуми — Кавказ вадор вылын, Одесса — Сьӧд саридз войвыв вадрын. Крым кӧджын медся бур портыс — Севастополь.

Асыввыв саридз суйӧрыс СССР-лӧн артмӧ Лонь океанса куим саридзысь. Войвылын куйлӧ Беринг саридз. Камчатка кӧдж торйӧдӧ сыысь Оката саридз. Тайӧ кыкнанныс кӧдзыд саридзьяс, тӧв кежлӧ найӧ паськыда кынмывлӧны. Оката саридзсянь лунвывладорын нюжӧдчӧма Сахалин ді; сылӧн войвыв джынйыс лоӧ Сӧве Союзлӧн, лунвылыс — Мупомлӧн. Сахалинсянь лунвывланьынджык куйлӧ шоныд Мупом саридз. Мупом саридз вадорын сулалӧ Владивосток порт.

Тайӧ лыддьӧдлӧм саридз суйӧръясысь ӧтдор СССР-лӧн эмӧсь косінвыв суйӧръяс. Рытыввывті Союз вежтасасьӧ некымын канмукӧд: Вой Йиа океан да Суоми куръя костӧд мунӧ граница Суоми мукӧд; Суоми куръясянь лунвывті — балтикабердса кык канмукӧд — Эст мукӧд да Латвиякӧд, на бӧрын — Польшакӧд, а нӧшта лунвывтіджык, дзик Сьӧд саридзӧдз, кыссьӧ Румыниякӧд суйӧр.

Рытыввыв суйӧр кутӧ Союзлы ыджыд тӧдчанлун; сы пыр ми нуӧдам вузасьӧм Рытыввыв Европаса канмуяскӧд. Миянлы колӧ торъя нин ёна видзны тайӧ суйӧрсӧ, сы вӧсна мый ставмирса выль тыш ӧзтысьяс, Рытыввыв Европаса фашист канмуяс, вермасны татысянь уськӧдчыны миян вылӧ.

Кавказ сайын, Сьӧд да Каспи саридзьяс костӧд, Сӧвет  Союзлӧн  суйӧрыс мунӧ Турциякӧд да Иранкӧд. Иран суйӧрыс мунӧ и Каспи саридзсянь асыввывтіджык. Сы бӧрын, водзӧ асыввывланьын, куйлӧны: Афганистан, Китай, Тыва да Монгол войтыр республикаяс. Тайӧ суйӧръяс вылын миян суседъяскӧд йитӧдъяс торъя нин ёрт сямаӧсь сэк, кор став гырысь капиталист канмуяс видзӧдчӧны асулавны тайӧ канмуяссӧ да зільӧны пӧртны найӧс асланыс колонияясӧ, сӧмын Сӧвет Союз ӧтнас збыльвылӧ пыдди пуктӧ налысь асшорлунсӧ.

Ылыс Асыввылын СССР-лӧн суйӧрыс мунӧ Маньчжур мукӧд, кодӧс неважӧн босьтіс Мупом да пӧртіс сійӧс аслас колонияӧ, да Кореякӧд, коді сідзжӧ лоӧ Мупомлы колонияӧн. Маньчжур муӧс да Войвыв Китайлысь юкӧнсӧ босьтӧм бӧрын мупомса военщина лӧсьӧдчӧ уськӧдчыны Сӧвет Союз вылӧ. Асыввыв суйӧртӧ миянлы сюся колӧ видзны.

Могъяс. 1. СССР-лӧн карта вылысь петкӧдлӧй Кардорсянь Игаркаӧ да Владивостокӧ мунан саридз туй. 2. Сярджынъяслӧн карта вылысь петкӧдлӧй Ленинкарсянь Одессаӧ мунан саридз туй. 3. Сярджынъяслӧн карта вылысь петкӧдлӧй Батумисянь Владивостокӧ мунан саридз туй. 4. СССР-лӧн карта вылысь петкӧдлӧй Сӧвет Союзлысь косінса суйӧръяссӧ да лыддьӧдлӧй орчча канмуяслысь нимъяссӧ.