Войвылын да асыввылын СССР-лӧн суйӧръяс мунӧны дорвыв саридзті, а рытыввылын да лунвылын — пӧшти дорвыв косӧд (сушаӧд). СССР-са став суйӧръяслӧн кузьтаыс 60 сюрс км; сы пиысь саридз суйӧръяс вылӧ усьӧ ⅔ юкӧнысь унджык (43 сюрс км), косӧд мунысь суйӧръяс вылӧ — юкӧнысь этшаджык (17 сюрс км). Войвылас СССР-лӧн континентвыв юкӧныс мыськавсьӧ Войвыв Йиа океанӧн да сійӧ юкӧнъясӧн — Баренц да Еджыд саридзьясӧн Европаын, Кара саридзӧн, Лӧпта саридзӧн да Асыввыв Сибыр да Чукотка саридзтясӧн Азияын. Войвыв Йиа океанын СССР-лӧн суйӧръясыс артмӧны сійӧ меридианъясӧн, кодъяс мунӧны материк вывті миян мутас рытыввыв да асыввыв медылі пунктъясӧдыс да ӧтлаасьӧны полюсын.

Асыввыв суйӧрӧн лоӧ Ыджыд либӧ Лӧнь океан да сылӧн юкӧнъясыс — Беринг саридз, Оката саридз да Мупом саридз.

Асыввылын медматыса суседӧн миянлы лоӧ Мупом, кодкӧд миян эм неыджыд суйӧр Сахалин ді вылын.

Лунвыв суйӧр заводитчӧ асыввылас Посьет куръя дінсянь, кӧні миян мунӧ суйӧр Мупом колониякӧд — Кореякӧд, сэсся суйӧрыс мунӧ войвывлань Уссури ю кузя да бергӧдчӧ рытыввылӧ Амур ю кузя. Амур да Уссури сайын куйлӧ вӧвлӧм китайса провинция Манчжурия, Манчжоу-Го канму.

Водзӧ рытыввылӧ суйӧр мунӧ гӧра мусюръясӧд — Саянъяс да Алтай кузя, кодъяс сайын куйлӧны миянлы ёрт сяма республикаяс — Монгол му (Китай тэчасын) да Танну-Тува.

Ещӧ водзӧ рытыввылӧ, Шӧр Азияын нин, СССР-кӧд орччӧн куйлӧ Китайлӧн Синьцзян провинция, сэсся Афганистан да медбӧрын, Каспи саридз дінын, Иран, кодлӧн лоӧ Каспи саридз лунвыв вадорыс. Кавказ лунвылын косӧд мунан суйӧрыс торйӧдӧ СССР-ӧс Иранысь да Турцияысь.

Косӧд мунан рытыввыв суйӧр заводитчӧ Сьӧд саридз рытыв-войвыв пельӧссянь да мунӧ войвылӧ Суоми куръяӧдз да вуджӧ куръясӧ матіті Ленинкарсянь. Суоми куръя сайсянь суйӧрыс мунӧ асыв-войвывлань Ладога тылань, да мунӧ водзӧ бара войвывлань Рыбачӧй кӧдж шӧрӧдз. Рытыввылын СССР-кӧд орччӧн куйлӧны Румыния, Польша, Латвия, Эст му да Суоми.

Став суйӧръяссьыс миянлы медся тӧдчанаӧн быд боксянь лоӧ рытыввыв суйӧр. Рытыввыв суйӧр мунӧ медся матіті сука овмӧдӧм да экономика боксянь медся сӧвмӧм СССР-са центръяссянь — Донбассянь, Мӧскуасянь, Ленинкарсянь. Рытыввыв суйӧр сайын куйлӧны Рытыввыв Европалӧн канмуяс, кодъяскӧд ми медся ёна кӧртасьӧмаӧсь вузасьӧмӧн.

Ывлавылын аскежысь артмӧм падмӧдъяс, шуам, гӧра мусюръяс, гырысь юяс, кодъяс эськӧ вермисны лоны дорйысян (оборона) визьӧн, рытыввыв суйӧрын ньӧти абуӧсь. А тайӧ суйӧр саяс куйлысь канмуяс лыдын миян бур ёртъяс абуӧсь, сы вӧсна мый Рытыввыв Европаса став канмуясас власьтыс буржуазия киын, кодъяс асланыс пытшкӧс сертиыс нин лёк вӧрӧг кодь социализм уджлы. Сӧвет Союзлы паныд интервенция дасьтӧмын медся зільӧн лои фашистъяс киӧ власьт вуджӧм бӧрын Германия.

Рытыввыв суйӧр вылын Румыниясянь войвывланьын куйлысь канмуяс асланыс став территориянас (Суоми, Эст му, Литва, Латвия), либӧ унджык юкӧннас (Польша) артмисны важ сардырся роч муясысь.

Румыниякӧд суйӧрыс мунӧ Прут ю кузя — Дунай вож кузя, но 1918 во бӧрын, кор Румыния босьтіс миянлысь Бессарабияӧс, суйӧрыс вешйис асыввывланьӧ, Днестр ю вылӧ.

Экономика боксянь рытыввыв суйӧр миянлы медся тӧдчана, но сыкӧд тшӧтш вӧрӧг уськӧдчӧм боксянь сійӧ медся видзчысьмӧн.

Лунвыв суйӧр пыр вузасьӧм мунӧ ёна омӧльджыка рытыввыв суйӧр серти. Лунвыв суйӧр мунӧ ёнджыкасӧ гӧра мусюръясті, кыті ветлӧдлыны зэв сьӧкыд; став суйӧр кузялаыс сӧмын куимлаті вомӧналӧ кӧрт туй: 1) Кавказсайті, Иранкӧд суйӧрын, 2) Байкалсайті, Монголиякӧд суйӧрын, 3) Саридздорын, Манчжуриякӧд суйӧрын.

Таысь кындзи миян унджык лунвыв суседъясыс миянлы ёрт сяма канмуяс. Турциялы да Иранлы СССР эм дзик ӧтик канму, коді сетӧ налы сьӧлӧмсянь отсӧг империалистъясысь экономикаын асшӧрлун перйӧмын. Сибырын миянкӧд орчча Монгол да Танну-Тыва республикаяс кутӧны миянкӧд ёрт ногӧн волысьӧмъяс, да асланыс войтыр революция вӧчысь ютыръяс веськӧдлӧм улын тӧвар лэдзан вынъяссӧ кыпӧдӧмӧн дасьтӧны подув, медым вуджны абу капиталист нога сӧвман туй вылӧ.

Тайӧ канмуяс пӧвстысь быдӧнкӧд суйӧрыс вермас лоны видзчысьмӧн сӧмын сэки, кор сійӧ канмуыс лоас босьтӧма империалистъясӧн. Татшӧм полӧмыс эм Афганистанын, коді куйлӧ СССР да Индия (Англиялӧн колония) костын. Англия уна дас во чӧж нин зырсьӧ Афганистанланьӧ да кӧсйӧ сійӧс босьтны аслас кипод улӧ. Тані миянлы колӧ лоны сюсьӧн.

Лунвыв суйӧръяс вылын медся лёк юкӧнӧн (миян вылӧ уськӧдчыны верманлун боксянь) лоӧ Манчжуриякӧд суйӧр, кӧні збыль кӧзяиннас лои мупомса империализм, коді лӧсьӧдчӧ выль муяс мырддьӧм кежлӧ да СССР-лы паныд интервенция кежлӧ.

Сёрнитны кӧ войвыв суйӧръяс йылысь, то Войвыв Йиа океанын уна йияс понда ветлыны сьӧкыдлун вӧсна экономика боксянь сійӧ абуджык сэтшӧм тӧдчана да ортсысянь уськӧдчӧм боксянь медся абу видзчысьмӧн. Тані торъялӧ сӧмын Мурман порт, коді шоныд визув Гольфстрим вӧсна некор оз кынмывлы.