Урал гӧраяссянь асыввылӧ Енисейӧдз паськыда нюжӧдчӧма Рытыввыв Сибырса увтас. Сысянь лунвылын — Туран увтас. Найӧс торйӧдӧ Казахстанса посни сопкаясаин, но найӧ кыкнанныс йитсьӧны увтас полосаӧн, коді шусьӧ Тургай Дзиръяӧн.

Рытыввыв Сибырса увтасыс зэв шыльыд. Уна сё километр вылӧ тані оз паныдасьлыны рельефлӧн мыйкӧ мында тӧдчана кыпалӧминъяс.

Йизьылан эпохаӧ Рытыввыв Сибырса увтаслӧн войвыв юкӧныс вӧлі вевттьысьӧма кыссян йиӧн, коді лэччыліс Уралсянь да воліс Иртыш да Об юяс ӧтлаасянінӧдз (6 серп.). Веркӧсса вайӧсъясыс тані артмӧмаӧсь морена пуктӧсъясысь: лыаысь, галя изйысь да сёйысь. Туран увтасын сёйыс да лыаыс мыйкӧ мында артмӧмаӧсь саридзӧн пуктӧм лыа изъяс пазавлӧмысь, а мыйкӧ мында важся ю вайӧсъясысь.

Рытыввыв Сибырса увтаслысь ӧнія кадся рельеф артмӧдӧмын визувтысь валӧн уджыс эз петкӧдчы сэтшӧм ёна, кыдзи Асыввыв Европаса шыльыдін лунвылын, сы вӧсна мый тайӧ увтасыс зэв шыльыд. Туран увтасын му веркӧс вежӧмын медыджыд роль ворсӧ тӧв, коді тӧлӧдӧ кыдзи важся чорыд изсикасъяссӧ, сідзи и важся ю вайӧсъяссӧ, мый вӧсна артмалісны лыаа овтӧминъяс, кодъяс паськалӧны уна сё сюрс квадрат километр вылӧ.

Доръясті кӧрӧмӧн артмӧм гӧраяс. Лунвывсянь Туранс да Рытыввыв Сибырса увтасъясӧс дорӧсалӧны гӧра системаяс: Копетдаг, Памир-Алай, Тяньшань, Алтай; на пиысь Алтай да Тяньшань — важся кадӧ артмӧм гораӧсь муяс, мукӧдъясыс — томӧсь, пырӧны кӧрӧм серти сёрсяджык (альпъясса) системаӧ.

Тайӧ гӧра системаясысь медся паськыд — Тяньшань; сылӧн йывъясыс кыпалӧны 7400 метрӧдз (Вермӧм пик 7439 м). Ещӧ джуджыдджыкӧсь йывъясыс Памир-Алай системаын. Тані СССР-лӧн медся джуджыд чутыс — Сталин пик 7495 м.