Картаяс вылын рельеф петкӧдлыссьӧ уна рӧма краскаясӧн. Стӧчджыка рельеф петкӧдлӧны горизонтальясӧн. Горизонтальясӧн шусьӧны картаяс вылын визьяс, кодъяс йитлӧны ӧтвылнаын куйлысь чутъяс. (Тайӧ визьясыс шусьӧны ещӧ изогипсъясӧн, мый лоӧ ӧти тшупӧда визьяс.) Чутъяслӧн судтаыс артавсьӧ либӧ океан веркӧссянь — сэки тайӧ судтаыс шусьӧ абсолют судтаӧн, либӧ кутшӧмкӧ бӧрйӧм тшупӧдсянь, шуам, мыльк подувсянь, — сэки тайӧ лоӧ бӧрйӧм судта.
Мунны кӧ, шуам, кутшӧмкӧ неыджыд мыльк гӧгӧр, коді куйлӧ шыльыдінын, да мунігӧн пыр кутчысьны мыльк подувсянь ӧти вылнаын, шуам, 5 м вылнаын, то план вылын миянлысь туйнымӧс лоӧ пасйӧма пӧдлалӧм визьӧн. Тайӧ и эм горизонталь — 5 м, мӧдногӧн кӧ, визь, коді петкӧдлӧ мыльк подувсянь судтасӧ 5 м. Ми кӧ каям ещӧ 5 м вылӧджык да сідзжӧ пасъям план вылӧ ассьыным туйлысь визьсӧ ӧні 10 м вылнаын нин, то план вылын лоӧ мӧд горизонталь — 10 м. Коймӧд визь артмӧдас горизонталь 15 м да с. в. Быд горизонталь эм визь, коді индӧ интаслысь ӧткодь судта. Горизонтальяс нуӧдавсьӧны судта серти пырджык ӧтыджда костъясӧн, шуам, быд 1 м, либӧ 2 м, либӧ 5 м бӧрын да с. в. (15 серп.). Кор мылькйыс петкӧдлыссьӧ план вылын, сэки горизонталь судтаыс босьтсьӧ мыльк подувсянь, а картаяс вылын — саридз веркӧссянь.
Горизонтальяс, кодъяс петкӧдлӧны мыльксӧ план вылын, вермӧны лоны ӧта-мӧдсьыс то матынджык, то ылынджык. Сы серти, кыдзи куйлӧны горизонтальяс, позьӧ тӧдмавны, ёна-ӧ крутӧсь мыльклӧн пӧкатъясыс. Кымын найӧ матынджыкӧсь ӧта-мӧд дінас, сымын крутджык мыльклӧн пӧкатыс. Ньывкӧсджык пӧкатын горизонтальяслӧн костъясыс гырысьджыкӧсь. Ми кӧ тӧдам, кымын метр бӧрын нуӧдалӧма горизонтальяс, да лыддям кӧ план вылысь горизонтальяслысь лыдсӧ, позьӧ тӧдны мыльклысь судтасӧ.
Горизонтальясӧн пасйыссьӧны оз сӧмын мылькъяс, вывтасъяс, гӧраяс, но и увтасінъяс — нёптовъяс, джумъяс да с. в. Сы могысь, медым петкӧдлыны пӧкатыслысь нырвизьсӧ, картаяс вылын горизонтальсянь нуӧдалӧны дженьыдик визьторъяс. Кор петкӧдлӧны нёптовъяс, тайӧ визьторъяссӧ нуӧдалӧны пытшкӧсладорса бокас, а кор петкӧдлӧны мылькъяс — ортсыладорса бокас (16 серп.).
Интас вылын чутъяслысь бӧрйӧм судта тӧдмалӧны торъя приборъяс — нивелиръяс отсӧгӧн, а та кузя ачыс уджыс шусьӧ нивелиралӧмӧн. Абсолют судта тӧдмалӧны мукӧд приборъяс отсӧгӧн.
Неыджыд мыльклысь судтасӧ позьӧ тӧдмавны зэв кокниа. Та вылӧ вӧчӧй 1,5–2 м кузьта кык рейка да судзӧдӧй плӧтничнӧй уровень. Рейкаяс вылӧ пасъялӧй сантиметръяс.
Медым тӧдмавны мыльклысь судта, вӧчӧны со кыдзи (17 серп.).
Ӧти рейкасӧ вертикаль ногӧн сувтӧдӧны мыльк подулӧ (17 серп., 7-ӧд чут), мӧд рейкасӧ ӧти помнас пуктӧны пӧкат вылас (17 серп., 2-ӧд чут), а мӧд помӧдыс кутӧны.
Куйлысь рейка вылӧ пуктӧны уровень, медым тӧдны, водса ногӧн-ӧ куйлӧ рейкаыс. Рейкаыслысь прӧст помсӧ колӧ лэптыштны либӧ лэдзыштны сідзикӧн, медым уровеньлӧн молльыс сувтіс шӧрас да, сідзкӧ, рейкаыс лои горизонталь нога. Сэсся вертикаль рейка серти тӧдмалӧны, кымын сантиметр лоӧ мусянь горизонталь рейкаӧдз. Тайӧ числӧыс петкӧдлӧ, кымын сантиметрӧн мӧд чут вылынджык медводдза чутысь.
Сэсся вертикаль рейкасӧ вуджӧдӧны мӧд чутӧ, а горизонталь рейкасӧ пуктӧны ӧти помнас вылӧджык мыльк пӧкатӧ. Тӧдмалӧны, кымын сантиметрӧн 3-ӧд чут вылынджык мӧд чутысь. Татшӧм ногӧн некымынысь тшупӧдъясӧн мерайтӧмӧн тӧдмалӧны мыльклысь судтасӧ. Тайӧ судтаыс артмӧ торйӧн мерайтӧмъяс став суммаысь. Тайӧ уджсӧ вермасны вӧчны куим велӧдчысь: ӧти вертикаль ногӧн сувтӧдлӧ рейкасӧ; мӧд кутӧ горизонталь рейкалысь помсӧ да уровень серти видзӧдӧ, медым сійӧ колана ног пукаліс; коймӧдыс лыддьӧ рейка серти да гижалӧ торъя тетрадьӧ ӧти чутсянь мӧд чутӧдз джудждасӧ; сэсся куимнан велӧдчысьыс ӧтлаын тӧдмалӧны мыльклысь судтасӧ.
Вопросъяс да упражнениеяс.
Результат теста