Меню
Ылі Асыввыв

Мувыв куйланін да ӧтувъя характеристика. Сӧвет Ылі Асыввыв босьтӧ РСФСР территориялысь став асыввыв дорӧссӧ. Тайӧ — миян канму шӧринсянь медся ылі юкӧн: 8500 км торйӧдӧны Мӧскуаӧс Лӧнь океанысь; Ылі Асыввылын асыв нин, кор Мӧскуаын сӧмын на вой шӧр кад. Ывлавыв вежтасӧн Ылі Асыввывлӧн рытыв-войвылын лоӧны гӧра мусюръяс, кодъяс торйӧдӧны сійӧс Асыввыв Сибырысь; рытыв-лунвылын да лунвылын сылӧн вежтасъясыс ӧткодьӧсь канму суйӧркӧд, коді мунӧ Амур да Уссури юяс кузя.

Мутас серти Ылі Асыввыв — медся гырысьясысь ӧти да сійӧ жӧ кадӧ аслас ывлавыв серти СССР-лӧн вывті унапӧлӧс физико-географическӧй район. Тані паныдасьлӧны быдсяма ландшафтъяс: и асыв-войвывса гольечьяса гӧра мусюръяс, и Камчаткаын гигант кодь вулканъяс, кӧні лымйыс некор оз сывлы, и Лунвыв Уссури мулӧн бура чужтан увтасъяс да паськыд коръя пашкыр вӧръяс. Кадысь кадӧ вежласьысь муссонъяс вайӧны Асыввыв Сибырысь тӧлын ён кӧдзыдъяс да дзик кос сынӧд, а гожӧмын — океансянь зэръяс да руяс. Тундра да нэмӧвӧйся кыныс пырӧны тані сэтшӧм ылӧ лунвылӧ, кыдзи некӧн ССРС-ын, а Уссури тайгаын быдмӧгулов тӧдвылӧ уськӧдӧ Мупомса да Китайса субтропик районъяслӧн шоныд климат йылысь.

Войвылын ветлӧны кӧръясӧн да понъясӧн, кыйӧны моржъясӧс да тюленьясӧс, сёйӧны вайӧм нянь; лунвылын вӧдитчӧны вӧвъясӧн, гӧрӧны буйволъясӧн, кыйӧны тигръясӧс, вӧдитӧны рис. Асыввыв Сибыркӧд ӧткодь ывлавыв озырлунъяс кындзи, — вӧръяс, пушнина, кӧръяс кындзи, — тані уна озырлунъяс сетӧ океан: чери, тюленьяс, моржъяс, камчаткаса мойлысь да котиклысь дона куяс.

Ылі Асыввыв озыр и мупытшса перъянторъясӧн: зарниӧн, коді паныдасьлӧ уналаын, кӧртӧн да рӧма металлъясӧн, из шомӧн да мусирӧн, графитӧн да слюдаӧн. Ывлавыв серти тайӧ уна пӧлӧс да озыр муыс ӧтувтчӧ ӧти быдсаӧ аслас саридз бердын пукалӧмнас. Саридз — сылӧн торъя юкӧнъяс костын волысьӧм вылӧ меддӧдчана туй. Сӧмын асыввыв саридзьяс вадор линиялӧн кузьтаыс лоӧ 16 тыс. км гӧгӧр, войвыв саридзьяслӧн — Колыма ю вомӧдз — 4 тыс. км сайӧ. Ывлавыв гӧгӧртасъяс серти Ылі Асыввыв юксьӧ квайт-пельӧ, кодъяс зэв ёна торъялӧны ӧта-мӧдсьыс: 1) Амурдор, 2) Саридздор, 3) Сахалин да Оката саридз вадор, 4) Курила діяс, 5) Камчатка, 6) Чукотка-Анадыр му.

Источник: 
1957 : СССР-лӧн география. 7-ӧд класс / С. В. Чефранов

Результат теста

Правильных ответов из
ЗАКРЫТЬ