Меню
Мирса океан туялӧм

1. Мыйӧн мирса океаныс тӧдчана?
2. Кыдзи мурталӧны океанлысь джудждаяссӧ? Мый пыдна медся джуджыдіныс?

Мирса океанлӧн озырлунъясыс лыдтӧм-тшӧттӧмӧсь. Ті тӧданныд нин, океан ваӧ сылӧма зэв уна химияса тыртанторъяс, океан сетӧ косінлы ва. Но ӧнӧдз на океан пыдіас кольӧ уна тӧдтӧмтор.
Медвойдӧр йӧзыс тӧдмалісны, мый вӧчсьӧ океан веркӧсас да вадор ляпкыдінын. Медводз ва улӧ лэччисны вӧсь (жемчуг) корсьысьяс да саридз бӧдяга вотысьяс.  Найӧ сунгысьлісны ваӧ кушӧн да вермисны лоны сэні сӧмын некымын минут. Коли уна кад, кор водолазъяслӧн лои торъя кышӧд — скафандр, коді вӧлі йитӧма карабкӧд сынӧд лэдзан шлангӧн да тросӧн.
1943 воын Жак Ив Кусто — сэсся нималана прансуз океанограф — мӧвпыштӧма аппарат, медым морт вермас автономнӧя (карабкӧд йитчытӧг) лолавны ва улын. Тайӧ акваланг, сійӧ тэчӧма топӧдӧм сынӧда баллонъясысь (найӧ мортлӧн мышвыв нопйын) да лолалан маскаысь. Ластаасьӧм бӧрын аквалангист вермӧ чери моз уявны ва пытшкын. Но сылы оз ков вунӧдны: сынӧдыс баллонъясын абу помтӧм, а джуджыдінӧ лэччан рекорд ӧнія кад кежлӧ лоӧ неуна 300 м сайӧ. ХХ нэмся 50-ӧд воясӧ Ж. И. Кусто котыртіс ваувса медводдза туясьӧмъяс да киноасьӧм. Тайӧс вӧлі вӧчӧны торйӧн лӧсьӧдӧм карабсянь. Кусто да сы кипод увса квайт акванавт куим вежон чӧж олісны да уджалісны 100 м джудждаын шар коддьӧм ваувса керкаын.
Пӧшти сійӧ жӧ кадӧ татшӧм кодь опыт вӧчӧмаӧсь американечьяс Лӧнь океанын. АӦШ-са экспериментӧ медводдзаысь вӧлі пырӧдӧма кипом дельфин Таффиӧс, коді новліс ыстӧгъяс да дежуритіс мезмӧдчысь пыдди.
Джуджыдінъяссӧ туялӧм могысь вӧдитчӧны быдпӧлӧс ваувса аппаратъясӧн. Вапытшса дирижабльӧн шуӧны батискаф. Сійӧ кокниа лэччӧ пыдӧсӧдз да лэптысьӧ веркӧсас. 1960ʼ воын «Триест» батискафӧн швейцареч Жак Пикар да отсасьысьыс медводз лэччылісны Мариана джумйӧ матӧ 11 сюрс км джудждаӧдз.
Океан туялӧмын медшӧр рольыс торъя туялан карабъяслӧн. Войтыркостса ыджыд экспедицияясӧ пырӧдчӧны дасӧн-дасӧн карабъяс, ваувса пыжъяс, еропланъяс да весиг Му шар гӧгӧрса спутникъяс. Океансӧ туялӧны быдладор боксянь: сылысь ваяс, пыдӧс, ловъя ловъяс.
Океан туялігӧн перйӧм тӧдӧмлунъяс зэв ёна колӧны практикалы, найӧн вӧдитчӧны караб ветлӧмын, поводдя да климатлысь вежсьӧмъяс водзвыв тӧдмалӧмын, мупытшса озырлунъяс корсьӧмын, чери кыйӧмын.

Юалӧмъяс да уджъяс.
1. Мыйла колӧ туявны океан?
2. Параграф текстысь тӧдчӧдӧй Мирса океан туялан этапъяс.

Источник: 
2010: География. Начальный курс. 6 кл. / Т. П. Герасимова, Н. П. Неклюкова

Результат теста

Правильных ответов из
ЗАКРЫТЬ