1. Гижалӧй Мирса ва бергалӧмысь медшӧр этапъяс.
2. Кытысь тіян оланінса йӧз босьтӧны ва овмӧсын видзӧм могысь.
3. Кытчӧ визувтӧ овмӧсын видзӧм ваыс?

1. Коланаинӧ дуб ва видзӧм. Йӧз, пемӧсъяс да быдмӧгъяс вылӧ тырмана дуб ва — миян планетаын олӧмлы быть колантор. Му шарса олысьяс пиысь матӧ 1⁄3-лы ӧні оз тырмы сӧстӧм дуб ваыс, та вӧсна му веркӧсса ва няйтчӧдӧмысь видзӧм лои мортуловлы медшӧр могъясысь ӧтиӧн.
Дуб ватӧ, кыз юкӧнсӧ, йӧзыс ӧнӧдз на оз вермыны кокниа судзӧдны, кыссян йиӧн куйлӧ да. Войтырыс важысянь гумлалӧны сійӧс медсясӧ тыясысь да юясысь. Но мортуловыс вывті ёна таргайтӧ и тайӧ васӧ.
Дуб ваыс кызвыйӧ мунӧ кос муяссӧ кӧтӧдӧм вылӧ. Кӧтӧдан муясын быдтӧны хлопок турун, рис, град выв пуктасъяс, шобді. Кӧтӧдӧм могысь васӧ лэдзӧм коланаысь унджык.
Зэв уна ва колӧ и индустрияын. Шуам, тайӧ велӧдчан небӧг вылӧ гумага лэдзӧм могысь ковмӧма 0,5 м3 ва. (Мыйта ва вӧлі видзӧма тіян классын география велӧдан став небӧг вылӧ?).
Миян планетаса карын олысь быд лун видзӧ шӧрвыяс матӧ 150 л ва, а сиктса олысь — 55 л кымын. Но вель уна ва видзӧдны быдлунъя олӧмын весьшӧрӧ. Пыр-ӧ крансьыд ваыс петӧ сӧмын колана кадӧ? Видзӧдӧй сюсьджыка: омӧля пӧдлалӧм кранысь лэччӧ вӧсньыдик ва визув. Сувтӧдӧй уліас 200 грамма стӧкан да видзӧдӧй мый дыраӧн сійӧ тырас. Уна вылӧ — ӧти минута чӧжӧн. Сідзкӧ, час чӧжӧн — 12 л, а ӧти вой-лунӧн матӧ 300 л юан ва вошӧ весьшӧрӧ.

2. Косінса да Мирса океанса ватӧ няйтчӧдӧм. Сӧстӧм дуб васӧ видзигӧн, сійӧс няйтчӧдӧны, сыӧ сюрӧ лёк да весиг пагӧданторъяс. Татшӧм васӧ быть лоӧ весавны. Весаланторъясыс Роч муас дай уна мукӧд канмуын эмӧсь сӧмын гырысь пабрик-заводын, ыджыд карса канализация системаяс, а став посни уджаинъясӧ, видз-му овмӧсса пермаясӧ, ичӧт олан пунктъясса канализация системаӧ лӧсьӧдӧма сӧмын няйт ва сулӧданін либӧ найӧ шыбитӧны няйт васӧ дзик весавтӧг юӧ либӧ мукӧд вааинӧ.
Торъя майшӧгӧн лоӧ васӧ мусирӧн да сыысь лӧсьӧдӧмторъясӧн (бензин, мавтас материалъяс) няйтчӧдӧм. Нерпӧссьӧм ватӧ непӧштӧ юны, весигтӧ му кӧтӧдӧм вылӧ видзны оз позь. Мусир — мирса океансӧ кызвыйӧ и няйтчӧдӧ. Нерпыс сюрӧ ваӧ, сійӧс саридз пыдӧсысь перйигӧн, мусир новлан карабъяс весалігӧн да жугалігтырйи. Уна нерпыс и косінсянь визувтан ваын.
Лёк ногӧн торкӧны йӧзлысь дзоньвидзалунсӧ ыбсянь вааинӧ сюрӧм мувынсьӧданъяс да пагӧдан химикатъяс.
Олан пунктъясысь весавтӧм стокъясысла разалӧны пӧрӧс висьӧмъяс — гепатит, дизентерия, холера да мукӧд.

3. Видзны-дорйыны гидросфера няйтчӧдӧмысь. Туялысьяс аддзисны нин дай водзӧ на корсьӧны, кыдзи бурджыка вермасьны быдсикас стокысла ва няйтчӧдӧмкӧд. Но котыртны ӧти шӧринсянь ваӧн могмӧдӧм да канализация, кыпӧдны бур весалан стрӧйбаяс сувтӧ вывті дона. Весиг весалӧм ватӧ оз век шогмы юнытӧ, но сійӧс позьӧ видзны мукӧдтор вылӧ. (Кытчӧ?)
Колӧ унджык сьӧм пуктыны ва весалӧм вылӧ, но ӧттшӧтш и корсьны выль технология, медым ватӧ видзисны этшаджык. Тӧждысьӧмӧн вӧдитчыны юан ваӧн вермӧ быдӧн тіян пӧвстысь.

Юалӧмъяс да уджъяс.
1. Кытчӧ мортулов видзӧ дуб ва?
2. Кутшӧм тыртанторъяс няйтчӧдӧны гидросферасӧ медся лёка.
3. Лыддьӧдлӧй, мый колӧ вӧчны, медым видзны гидросфера няйтчӧдӧмысь.
4. Сӧстӧм-ӧ ваыс тіян вааинъясын? Кыдзи найӧс видзӧны-дорйӧны няйтчӧдӧмысь? Мый колӧ вӧчны, медым найӧс видзны нӧшта на бурджыка.