1. Мыйӧн позьӧ подулавны, мый Му гӧгӧр эм сынӧд вевттьӧд.
2. Шонді системаса кутшӧм планетаясын эм атмосфера? Мый колӧ сы могысь, медым планета гӧгӧр артмис атмосфера?

1. Атмосфера — Му шарлӧн сынӧд вевттьӧд. Атмосфераыс — муыдлӧн медся вылыс вевттьӧд. Сійӧ матӧ 3 сюрс км кызта. Атмосфералы увдор вежтасӧн лоӧ му вевдор, кӧть и сынӧдыс эм тшӧтш из потасъясын дай ваын. Вылыс вежтасыс атмосфералӧн абу: сынӧд вевттьӧдыс вочасӧн «сылӧ» енкӧла ылдӧсын. Мулань кыскан вын кутӧ атмосфератӧ миян планета бердын, а атмосфераса сынӧд тэчан газъяс оз вермыны усьны му веркӧсас, налӧн элементъясныс дугдывтӧг вешъялӧны да.

2. Атмосфера тыртантор. Кутшӧм газъясысь артмӧма «сынӧд» нима сорасыс? Позьӧ стӧча шуны: Му гӧгӧрса атмосфера кызвыйӧ тэчӧма азотысь да шоммӧдан газысь. Азотыс атмосфераса сынӧдын 79%, шоммӧданыс — 21%, а мукӧд газыс ӧтув босьтӧмӧн сӧмын 1%. На пӧвстын шома газ, ва ру, озон, гелий, водород да мукӧд газ.

3. Атмосфералӧн тэчасног. Му веркӧссянь ылысмигчӧж атмосфера сынӧдын вежсьӧ тыртантор, топыдлун, температура, сыын ӧшалан ва ру, бус, пӧим, са да мукӧд сорас. Туялысьяс торйӧдӧны атмосфераын некымын слӧй: тропосфера, стратосфера да атмосфераса медвылыс пӧвстъяс: мезосфера, термосфера да экзосфера.

Атмосфераса медулі слӧйыс — тропосфера. Атмосфераса сынӧд массаысь 80% буретш тропосфераын и чукӧрмӧ. Тропосфераса сынӧд шоналӧ Му веркӧссянь, та вӧсна кыпӧдчигӧн сылӧн температураыс чинӧ (быд километр кайигӧн 6° вошӧ). Тропосфераын бергалӧ атмосфераса пӧшти став ва ру, а сідзжӧ быдсикас сорасъяс: бус, вулкан ыльӧбтігӧн шыбитӧм пӧим, са, шома газ. Буретш тайӧ слӧйын мунӧны поводдя вежлалан процессъяс. Тані артмӧны кымӧръяс, усьӧ енэжва, пӧльтӧны тӧвъяс, во гӧгӧр чӧж вежласьӧ шонтӧг.

Экватор весьтын тропосфераыд волӧ 18 км кызтаӧдз, полюсдоръясын — 8–10 км, а шӧркодь широтаясын — 10–12 км.

Тропосферасянь вылынджык куйлӧ стратосфера. Стратосфераын сынӧдлӧн топыдлуныс тропосфераын дорысь этшаджык. Стратосфера увдор юкӧнын сынӧд температураыс ичӧт, но 20–30 км вылнасянь сійӧ пондӧ содны. Шонтӧгыс тані содӧ сы вӧсна, мый та вылнаын сынӧдын чукӧрмӧ уна озон, коді йиджтӧ Шонділысь ультрафиолет югӧръяс.

Стратосфераыс паськалӧ 50 км вылнаӧдз. Атмосфераса вылыс слӧйясын — мезосфера, термосфера да экзосфераын сынӧдлӧн топыдлуныс зэв ичӧт. Вевдор вежтасас атмосферасӧ тыртӧма кызвыйӧ водородӧн. Экзосферасьыс газ чиръяс разалӧны енкӧла ылдӧсӧ. Сэті лэбалысь космонавтъяс аддзӧны енэжсӧ оз нин лӧзӧн, а сьӧдӧн.