1. Мыйысь Му шарыс босьтӧ югыд да шоныд?
2. Мыйла вежласьӧны вой да лун?

1. Кыдзи шоналӧ сынӧд? Унаысь туялӧм бӧрын, йӧзыс гӧгӧрвоисны: сынӧдыс пӧшти оз шонав сы пыр мунан шонді югӧръясысь. Тійӧ тӧданныд нин: шонді югӧръяс шонтӧны медводз му либӧ ва веркӧссӧ, а сэсся сысянь нин шоныдыс вуджӧ сынӧдӧ. Веркӧсыс кӧ кӧдзалӧ, сыысь кутӧ кӧдзавны и сынӧд.

Косін да ва оз ӧтмоз шонавны. Жар гожся лунӧ ю, ты либӧ саридз дорын лыа доналӧ сы выйӧдз — сулавны он вермы, а ваыс ыркыд кольӧ. Рытын мӧдарӧ: лыаыд кӧдзыд, а ваыд шоныд. Тадзи лоӧ сы вӧсна, мый ваыс шоналӧ косін дорысь ньӧжйӧджык, дай шоныдсӧ сетӧ надзӧнджык.

2. Сынӧд температура мурталӧм. Сынӧдлысь шонтӧгсӧ метеостанцияясын мурталӧны торъя термометръяс отсӧгӧн. Найӧс пуктӧма жалюзиа будкаясӧ, му веркӧссянь 2 м вылнаӧ. Будкаыс колӧ сы могысь, медым термометрас веськыда оз инмыны шонді югӧръяс, мӧд ног кӧ — приборыс кутас оз сынӧдлысь петкӧдлыны температурасӧ, а сійӧс, кымын градусӧн шоналіс ачыс.

3. Вой-лун чӧжӧн сынӧд температура вежласьӧм. Сынӧдлӧн шонтӧгыс вой-лун чӧжӧн вежласьӧ. Асывнас век кӧдзыдкодь. Лун шӧр кежлӧ му веркӧсыс, а сысянь и сынӧдыс шоналӧны ёнджыка, та вӧсна лунчӧжся медыджыд температура овлӧ лун шӧр бӧрын. Рытъявыв овлӧ кӧдзыдджык, му веркӧсыс вочасӧн кӧдзалӧ да. Медся кӧдзыд овлӧ шонді петан дор.

Вой-лун чӧж сынӧд шонтӧглӧн вежласьӧмыс кызвыйӧ сы сайын, кутшӧм пельӧсӧн усьӧны шонді югӧръяс: сувтса ногӧнджык кӧ найӧ усьӧны, му веркӧсыс, а сыысь и сынӧдыс, шоналӧ ёнджыка.

Корсюрӧ сынӧдлӧн температура содӧ войын, а чинӧ лунын. Сынӧд шонтӧглысь вой-лун чӧжся вежласянног вермасны торкны вешъялан сынӧд массаяс. Роч канму рытыввылын, шуам, Атлантика океансянь локтысь сынӧд вайӧ сьӧрас шондӧдӧм, а Войвыв океансянь локтас кӧ сынӧдыс, пырысь-пыр кӧдздӧдлӧ.

Вой-лун чӧжся медся вылыс да медся улыс температура кост торъялӧмсӧ шуӧны сынӧд шонтӧглӧн вой-лунся амплитудаӧн.

Удж. Тӧдмалӧй сынӧд шонтӧглысь вой-лунся амплитуда, сы серти, мый петкӧдлӧ 70ʼ серпасын коймӧд гоз термометр. Мыйла вой-лун чӧжӧн медся улыс температурасӧ вӧлі пасйӧдӧма 6 часӧ, а медся вылыссӧ — 14 часӧ?

4. Сынӧдлӧн вой-лунчӧжся шӧр температураяс. Медым позис орччаӧдны ӧти вой-лунся сынӧд шонтӧгсӧ мукӧд вой-лунсяясӧн, туялысьяс петкӧдӧны вой-лунчӧжся шӧр температураяс. (Уськӧдӧй тӧд выланыд, кыдзи артыштны арифметикаса шӧр лыд). Вой-лун чӧжӧн кӧ пасйӧдӧма вӧлі 0°-ысь вылысджык да 0°-ысь улысджык температураяс, войдӧр содтӧны плюса да минуса шонтӧгъяс торйӧн. Сэсся ыджыдджык суммаысь чинтӧны ичӧтджыкӧс, юкӧны чинтассӧ мурталан лыд вылӧ да артмӧм юкас дорӧ пуктӧны юкан пас.