Му шарсӧ серпасалӧны сідзжӧ мусерпас вылын. Та могысь медводз гижтӧны градуса тывъя кык круг, а сэсся ӧти кругас серпасалӧны шарыслысь ӧти джынсӧ, а мӧдас — мӧд джынсӧ. Мусярджынъяса карта вылын, кыдзи и глобус вылын, войвывсянь лунвылӧ веськӧдӧмыс быдлаын лӧсялӧ меридианъяс веськӧдӧмкӧд. А асыввывсянь рытыввылӧ веськӧдӧмыс лӧсялӧ параллельяс веськӧдӧмкӧд. Тайӧн карта торъялӧ планысь. План вылын географияса тыв абу, и сэні войвывсянь лунвылӧ веськӧдӧмыс лыддьыссьӧ вевдорсянь увланьӧ, рытыввывсянь асыввылӧ веськӧдӧмыс лыддьыссьӧ шуйгавывсянь веськыдвылӧ. 

Шарлысь мылькъя веркӧссӧ кабала плавкӧс (плоскӧй) веркӧс вылын серпасалігӧн век артмалӧны кутшӧмсюрӧ тырмытӧмторъяс. Тайӧ тырмытӧмторъяссӧ колӧ тӧдны. Босьтӧй мусярджынъяса карта да орччаӧдӧй сійӧс глобускӧд. Глобус вылын параллельяс костын ылнаыс быдлаын ӧткодь. Мусярджынъяса карта вылын тайӧ ылнаыс абу ӧткодьӧсь. А ылнаясыс кӧ абу збыльӧсь, то оз лоны збыльӧсь и ыдждаясыс да дорӧсъясыс серпасалӧм канмуяслӧн. Сідз, мусярджынъяс шӧр юкӧнын став канмуясыс лоӧны асланыс збыль ыдждасьыс ичӧтджыкӧсь, а доръясас, мӧдарӧ, ыджыдджыкӧсь. Сӧмын глобус вылын канмуяслысь и ыдждасӧ и доръяссӧ серпасалӧма колана ногӧн. 

Мый позьӧ аддзыны мусярджынъяса карта вылысь.

Мусярджынъяс видлалігӧн ті аддзанныд на вылысь зэв гырысь ва мутасъяс: тайӧ океанъяс — Атлантика, Лӧнь, Индия да Войвыв Йиа.

Океанъяс костас эмӧсь косінлӧн гырысь юкӧнъяс, либӧ материкъяс, да уна ді. Став косіныс юксьӧ квайт свет юкӧн вылӧ. Видзӧдлам, кӧні лоӧны светлӧн юкӧнъясыс мушар вылын. Рытыввыв мусярджынйын войвывсянь лунвылӧ нюжӧдчӧма Америка; сійӧ артмӧма мӧда-мӧдыскӧд векньыдик косін визьӧн йитчӧм кык юкӧнысь — Войвыв да Лунвыв Америкаысь. Асыввыв мусярджынйын паськӧдчӧма саридзӧн ёна вундалӧм зэв ыджыд материк. Сійӧ юксьӧ куим свет юкӧн вылӧ. Экваторсянь войвывлань, куйлӧ мушарлӧн медыджыд светлӧн юкӧныс — Азия, рытыввылын сыкӧд ӧтлаасьӧ неыджыд, саридзӧн ёна вундалӧм Европа. Европасянь лунвылын куйлӧ Африка, сійӧс вомӧналӧ экватор, Африка куйлӧ Атлантика да Индия океанъяс костын. Войвывладорсяньыс Африкаӧс Европаысь торйӧдӧ Мушӧр саридз. Африкасянь асыввылын, Индия океан мӧдар бокас, экваторсянь лунвылынджык, куйлӧ медічӧт свет юкӧн — Австралия. Медбӧрын, лунвыв полюс дорын паськӧдчӧма лунвыв свет юкӧн — Антарктида.