Мувыв куйланін да ӧтувъя характеристика. Сӧвет Ылі Асыввыв босьтӧ РСФСР территориялысь став асыввыв дорӧссӧ. Тайӧ — миян канму шӧринсянь медся ылі юкӧн: 8500 км торйӧдӧны Мӧскуаӧс Лӧнь океанысь; Ылі Асыввылын асыв нин, кор Мӧскуаын сӧмын на вой шӧр кад. Ывлавыв вежтасӧн Ылі Асыввывлӧн рытыв-войвылын лоӧны гӧра мусюръяс, кодъяс торйӧдӧны сійӧс Асыввыв Сибырысь; рытыв-лунвылын да лунвылын сылӧн вежтасъясыс ӧткодьӧсь канму суйӧркӧд, коді мунӧ Амур да Уссури юяс кузя.
Кӧні куйлӧны мупытшса перъянторъяс. Сы вӧсна мый металлъяс артмисны магмалӧн сывдӧм массаясысь, кодъяс петлісны гӧра мутыръяс артмигӧн му кышлӧн жугласьӧминъясті да потасъясті, то металлъяслӧн чужанінъясыс медсясӧ паныдасьлӧны гӧраясын.
Металл рудаяс ми аддзам Уралысь, Кавказысь, Алтайысь, Асыввыв Сибырса гӧраясысь.
Тайӧ мутасыс, коді куйлӧ Енисей ю да Лӧнь океан вадоръяс костын, — СССР-лӧн медся паськыд, зэв шоча овмӧдӧм да ӧнӧдз медся омӧля освоитӧм юкӧн.
Рельеф серти Асыввыв Сибырлӧн мутасыс юксьӧ куим пельӧ: 1) Енисей да Лена юяс костын паськыд Шӧр Сибырса тшӧтшкӧс вывтас; асыв-лунвылын сійӧ вуджӧ Лена сайӧ да нюжалӧ Стан мусюрӧдз, босьтӧ Алдан юлысь бассейнсӧ; 2) гӧраӧсь район, коді дорӧсалӧ тайӧ тшӧтшкӧсінсӧ лунвывсянь; 3) асыввылын да асыв-войвылын гӧра муткыръяслӧн да мусюръяслӧн районъяс.
Урал гӧраяссянь асыввылӧ Енисейӧдз паськыда нюжӧдчӧма Рытыввыв Сибырса увтас. Сысянь лунвылын — Туран увтас. Найӧс торйӧдӧ Казахстанса посни сопкаясаин, но найӧ кыкнанныс йитсьӧны увтас полосаӧн, коді шусьӧ Тургай Дзиръяӧн.
Рытыввыв Сибырса увтасыс зэв шыльыд. Уна сё километр вылӧ тані оз паныдасьлыны рельефлӧн мыйкӧ мында тӧдчана кыпалӧминъяс.
Асыввыв Европаса шыльыдін сӧмын некымынлаті шыльыд да тшӧтшкӧс, унджыклаас жӧ сы вылын эмӧсь вывтасінъяс да увтасінъяс; но вывтасінъясыс оз кыпавны 450 м-ысь вылӧджык океан веркӧссянь. Мулысь шыльыдлунсӧ позьӧ гӧгӧрвоӧдны сійӧн, мый му пластъясыс тані ёна важ кадсянь куйлӧны водса ногӧн. Неджӧг моз артмӧм изсикасъяс улын быдлаын куйлӧны, оз ӧти джудждаын, кристалл сяма массивнӧй изсикасъяс — мулӧн медвойдӧрся кышыс.
СССР босьтӧ Евразия материклысь сійӧ юкӧнсӧ, коді куйлӧ войвылынджык зэв джуджыд гӧра мусюръяс зонасянь. Мусюръясыс вундӧны тайӧ материксӧ рытыввывсянь асыввылӧ. Тайӧ зонаӧ пырӧны и медся джуджыд мусюръяс, кодъяс куйлӧны миян канму лунвыв дорӧс пӧлӧн.
СССР-лӧн суйӧръясыс войвылын да асыввылын дорвыв саридзсаяс, а рытыввылын да лунвылын — кызвыныс косінсаяс. Суйӧр визьлӧн кузьтаыс 60 сюрс км гӧгӧр. На пиысь саридз суйӧръяс вылӧ воӧ ⅔-ысь унджык, косінса вылӧ — ⅓-ысь этшаджык.
Войвылын суйӧрсӧ артмӧдӧны Вой Йиа океанлӧн мубердса саридзьяс, асыввылын — Лӧнь океан да сылӧн саридзьяс.
Миян ыджыд чужан муным — Социалист сяма Сӧвет Республикаяслӧн Союз, мирын социалист сяма медводдза канму, босьтӧ Европалысь асыввыв джынсӧ да Азиялысь войвыв коймӧд юкӧнсӧ. Сӧвет Союзлӧн мутасыс 22 млн. кв. км сайӧ ыджданас. Тайӧ лоӧ став овмӧдӧм косінлысь квайтӧд кымын юкӧныс. Весиг гырысь канмуяс — АӦШ, Китай, Бразилия да Франция колонияяснас, — СССР-ысь ёна ичӧтджыкӧсь. Социалист сяма Сӧвет Республикаяслӧн Союз лоӧ ӧтторъя мутасӧн да политика боксянь сэтшӧм топыда йитчӧма, кыдзи абу йитчӧма мирын ни ӧти канму.