Мувыв куйланін. Ылі Асыввывлӧн территория кузь полосаӧн кыссьӧ Лӧнь океанса саридзьяс вадор пӧлӧн. Тайӧ миян Чужан мулӧн асыввыв дорӧс. Войвывсянь тайӧ районсӧ кытшалӧны Войвыв Йиа океанса Чукотка да Асыввыв Сибыр саридзьяс; асыввывсянь — Лӧнь океан да сылӧн Беринг, Оката, Мупом саридзьяс. Рытыввылын да рытыв-войвылын вежтасыс мунӧ гӧра мусюръяс кузя, а ылі лунвылын сійӧ ӧтлаасьӧ канму суйӧркӧд. Ылі Асыввывлӧн мутасӧ пырӧны Чукотка да Камчатка кӧджъяс, Сахалин, Курила, Командор діяс.

Став Войвыв Азия Урал гӧраяссянь Лӧнь океанса саридзьясӧдз, Курила да Сахалин діяскӧд тшӧтш, Рытыввыв Азиялӧн юкӧн — Туран увтас, сыкӧд орчча гӧраяскӧд, да Кавказсай — ӧтув лоӧны СССР-лы Азияладор юкӧнӧн. Мутаслӧн ыджда сертиыс СССР-лӧн Азияладор юкӧн некымын пӧв ыджыдджык Европаладор юкӧнсьыс. А олысь йӧз лыд серти сійӧ ёна кольччӧ сыысь, сы вӧсна мый босьтӧ Сибырса тундралысь да тайгалысь, а сідзжӧ Шӧр Азияса овтӧминъяслысь этша йӧза эрдъяс.

Атлантика океансянь Евразия мыччысьӧ кыдз мирын медыджыд кӧджӧн — Европаӧн. Куимладорбоксянь — войвывсянь, рытыввывсянь да лунвывсянь — мыськӧны саридзьяс (кутшӧмъяс?), а асыввылӧд йитчӧ Евразия материккӧд. Йитчӧмыс абу тӧдчана. Вежтассӧ нуӧдӧны условнӧ. Вежтасӧн лыддьӧны асыввылӧд Урал гӧраяс, Урал ю да асыв-лунӧд кык ног: ывлавыв юкан визьӧн лыддьӧны либӧ Кумо-Манычскӧй сён, либӧ Кавказ гӧраяс.

Карта серти удж.

Азия лоӧ медыджыд юкӧныс Евразия материклӧн.

Азия пӧшти ставнас куйлӧ войвыв мусярджынйын. Сӧмын кымынкӧ лунвывса діяс пырӧны лунвыв мусярджынйӧ. Азия лоӧ мукӧд му юкӧнъяс костын. Рытывладорсянь сы дінын Европа, рытыв-лунсянь Азия Африкакӧд йитчӧ Суэц йитвежӧн, асывладор боксянь лоӧ Америка, коді торъялӧ Азия дінысь Беринг вискӧн. Асыв-лунвылын куйлӧ Австралия, коді йитчӧ Азиякӧд сук ді чукӧрӧн.

Карта серти удж.

1. Тӧдмасьӧй Войвыв Америка да Лунвыв Америка мусерпасъясӧн. Кутшӧм масштабъясыс тайӧ картаясыслӧн? Орччаӧдӧй тайӧ масштабъяссӧ мукӧд му юкӧнъяс картаяслӧн масштабъяскӧд. 2. Кутшӧм океанъяс мыськалӧны Америкалысь вадоръяссӧ?

Америка быттьӧкӧ кык куимпельӧса, кодъясӧс мӧда-мӧдыскӧд йитӧма векньыдик Панама вуджанінӧн. Паськыд бокъяснас куимпельӧсаясыс видзӧдӧны войвылӧ, векньыднас — лунвылӧ. Евразия кӧ нюжалӧма асыввывсянь рытыввылӧ, Америка нюжалӧма меридиан ногӧн войвывсянь лунвылӧ, 72° в. ш.-сянь 56° л. ш.-ӧдз — 18 сюрс км кузьта.

Діяс да кытшласьӧм вадоръяс серти мӧда-мӧдсьыныс торъялӧны ӧтарсяньыс Войвыв да Лунвыв Америкаяс, а мӧдарсяньыс Атлантика да Ыджыд океанъяслӧн вадоръясыс.

Кысь нӧ сэтшӧм нимыс — Африка? Тӧдмавны, кытысь лои кутшӧмкӧ географияса нимыс, пырджык зэв сьӧкыд, торйӧн кӧ сэк, кор артмӧма сійӧ зэв нин важӧн. Со и Африка кузя туялысьяс вӧзйӧны быдпӧлӧс гипотезаяс. Унджыкӧн чайтӧны,  нимсӧ пӧ континентлы сетӧма ӧти кочуйтысь племя серти, коді олӧма Африка войвылын. Племяыс вӧлі гора нима: афригия.

Мувыв куйланін. Му шар веркӧс вылас Африкалӧн куйланіныс, став мукӧд материк серти, зэв аслыспӧлӧс. Сӧмын сійӧс ӧтнассӧ пӧшти шӧрӧдыс вомӧналӧ экватор. Сылӧн медылі чутъяс войвылас да лунвылас пӧшти ӧтылнаынӧсь экваторсянь. Африкалӧн ыджыдджык юкӧныс куйлӧ кык тропик костын экваторса, экваторувса да тропикдорса вӧньясын. Сӧмын войвыв да лунвыв помъяс пырӧны тропикувса вӧньясӧ.