Африка ставнас тэчӧма уна тшӧтшкӧс вывтасъясысь, кодъяс артмӧмаӧсь тшупӧдӧн-тшупӧдӧн уна судта массивнӧй глыбаясысь.
Африка асыввылӧд нюжалӧма джуджыд шлювдӧд, кӧні и лоӧны африкаса медгырысь тыяс. Тайӧ шлювдӧд пӧлӧныс эмӧсь кусӧм вулканъяс Кения да Килиманджаро.
Африка куйлӧ асыввыв мусярджынйын. Европаысь сійӧс торйӧдӧ Гибралтар вис да Мушӧр саридз, асыввывсяньӧд Суэц канал да Гӧрд саридз торйӧдӧны сійӧс Азия дінысь, асыв-лун бокын лоӧ Индия океан, рытыввыв бокын — Атлантика.
Африкалӧн мутасыс 30 млн. кв. км да ыджданас сійӧ лоӧ мукӧд му юкӧнъяс пиын коймӧд местаын.
Карта серти удж.
1. Орччаӧдӧй Африкалӧн физикаа карталысь масштабсӧ Европалӧн да Азиялӧн физикаа картаяс масштабкӧд. 2. Тӧдмалӧй широтасӧ да долготасӧ Африкалӧн медся войвыв (Кап-Блан нӧрыс) да медся лунвыв (Ем нӧрыс) чутъяслысь, а сідзжӧ медся рытыввыв (Веж нӧрыс) да медся асыввыв (Рас-Хафун нӧрыс) чутъяслысь. 3. Кутшӧм океан кытшалӧ Африкаӧс рытыввывсянь, кутшӧм асыввывсянь? 4. Кутшӧм саридзьяс торйӧдӧны Африкаӧс Европаысь да Азияысь?
Африка — империалистъясӧн колонияӧ пӧртӧм материк. Тайӧ колонияыс сетӧ налы сёян-юан да фабрикаяслы сырьё, ньӧбӧ империалист канмуясысь вайӧм фабрикаса вӧчасъяс. Мутасыс Африкалӧн — 30 млн. кв. км., куим пӧв ыджыдджык Европаысь. Олысь — 150 млн. гӧгӧр.
Карта серти удж.
1. Тӧдмалӧй (градусъясын да километръясын), ёна-ӧ ылын экваторсянь куйлӧны Африкалӧн медся войвыв да медся лунвыв чутъясыс. 2. Корсьӧй Африка карта вылысь войвыв да лунвыв тропикъяс да уськӧдӧй тӧд выланыд, кор шонді овлӧ зенитын экватор весьтын, кор овлӧ зенитын тропикъяс весьтын.
Африка куйлӧ экватор кыкнанладор бокын. Сійӧ — медся жар континент му вылын.
Африкаӧс вӧлі тӧдӧны зэв нин важысянь, ёнджыкасӧ вӧлі тӧдӧны Мушӧр да Гӧрд саридздорса юкӧнъяссӧ. Континент пытшкас пыдӧджык пырныс вӧлі кутӧны Нил юлӧн коськъясыс, овтӧминъяс да кид племяса войтыр. Сёрӧнджык, полігтыр, уна ветлысь-мунысьяс заводитісны кытшовтны Африка гӧгӧр озыр Индияӧ саридз туй корсьӧм могысь.
Кутшӧм медшӧр расаяс вылӧ юксьӧ Му вылас олысь котырыс, да мыйӧн торъялӧны ӧти расаа йӧз мукӧдысь?
Став гырысь юясыс Африкалöн пансьöны сэтшöм местаясын, кöнi усьö уна енэжва, визувтöны найö джуджыд платоясöд, туй выланыс паныдасьöны тшупöдъяскöд, сы понда вöчöны уна коськ да борган.
