Уськӧдӧй тӧд вылӧ: мый сэтшӧм лакколит?

Быд материк вылын куйлӧ уна канму. Кӧнсюрӧ тайӧ канмуясыс ӧти материк вылас дасъясӧн. И куш Австралия материк вылын абу тадзи. Австралия — уникум кодь материк. Тайӧ материк вылас дзик ӧти канму — Австралияса Ӧтув, либӧ дженьыдика Австралия. Мыйла Ӧтув? Тайӧ ӧтулыс квайт штатлӧн, кодъяс пырӧны канму тэчасӧ.

Видлав асьтӧ!

Кор европеечьяс тӧдмалӧмаӧсь Австралия йылысь да овмӧдӧмаӧсь сійӧс?

Зэв ылын куйлӧ да, Австралия дыр вӧлі европеечьяслы дзик тӧдтӧмӧн. Важ Муюгыдысь йӧз медводдзаысь тувччӧмаӧсь Австралия му вылӧ 1606ʼ воын. Тайӧ вӧліны Голландияысь экспедицияӧн волӧмаяс, кодъяс петӧмаӧсь материк войвывса Кейп-Йорк кӧджӧ.

Австралия политикаа карта вылысь ті аддзанныд сӧмын ӧти канму — Австралияса Ӧтув — мирса дзик ӧти канму, коді дзоньнас шымыртӧ материксӧ. Сы вежтасъяс пытшкын тшӧтш Тасмания ді да ӧткымынӧн матігӧгӧрса неыджыд діяс. Мода вылас Австралия пырӧ Ёрт котырӧ, кӧні юрнуӧдӧ Ыджыд Бритму. Татшӧм ногӧн канму юралысь пыдди тані пуктӧма Англияса королеваӧс.

Ті тӧдмаланныд

Мыйӧн аслыспӧлӧс Австралиялӧн мувыв куйланін. Кыдзи му кышлӧн тэчасыс тӧдчӧ Австралияса рельефын. Мыйла Австралияын сэтшӧм климат. Кыдзи материклӧн кослуныс да ставсьыс торйӧн куйлӧмыс тӧдчӧны сы вӧр-ваын.

Австралияыд выль волысьлы медвойдӧрсӧ оз сибыдӧн кажитчы.
Но збыльвылас дзик мӧдарӧ: тайӧ няньӧн-солӧн лышкыд, кужысь
да вежӧра йӧзлӧн керка.
Д. Мартин.

Ті тӧдмаланныд

Вӧр-ва зонаяс.
Вӧр-ва зонаяс Австралияын абу уна. Африкаын моз вӧр-ва зонаяс бура тыдавмӧн вежсьӧны широта серти, м. ш. войвывсянь лунвылӧ. Материк джынсьыс унджыксӧ вевттьӧны овтӧминъяс да саваннаяс. Сӧмын лунвыв дорын эм Му шӧр саридз дорса кодь тропикувса участокъяс, а войвылын экваторувса климат гӧгӧртасын паськалӧмаӧсь сідз шусяна мукӧддырся васӧд вӧръяс.