Европа — квайт му юкöнъясысь öти. Куйлö войвыв шарджынйын. Öтув Азиякöд артмöдö му вылас медыджыд континент — Евразия.
Мувывтор 10,2 млн. км².
1. Кутшӧм олан пунктын ті оланныд?
2. Кӧні уджалӧны бать-мамныд?
Овмӧдчанінсӧ бӧрйигӧн, мортыс важысянь тӧждысьӧма, медым сэні вӧлі тырмымӧн сёян, ва, шоныд да позис дорйысьны быд шогысь да лёкысь.
Войдӧр оланінсӧ лӧсьӧдлісны медсясӧ ю дорӧ, стрӧитчан материал (вӧр-пу, из, сёй) кутанінсянь матӧ, бура чужтан муяс дінӧ да вӧрӧгысь дорйысьны лӧсялан ывлавыв объектъяс бердӧ.
Кыдзи Му вылас артмӧма морт? Кутшӧм видзӧдласъяс та серти эмӧсь миян кадӧ?
Биологъяс чайтӧны, важ морт увйыс вожаліс важ ӧблезяна увтырысь 3−5 млн. во сайын. Кӧнкӧ 30−40 сюрс во сайын артмӧма ӧнія биологияса сикас — вежӧра морт (Homo sapiens).
1. Мыйысь тэчӧма Му гӧгӧрса атмосфера?
2. Висьталӧй, кутшӧм тыртанторъяс Мирса океан ваын медся уна.
3. Кутшӧм неджӧг из сикасъяс тіянлы тӧдсаӧсь? Кыдзи найӧ артмӧны?
1. Экваторса васӧд вӧръяс. Экваторбердса мутасын сынӧдлӧн вой-лунся шӧр температураыс 25°С, вочӧжся енэжва лыд 2000 мм-ысь унджык, да усьӧ енэжваыс во гӧгӧр чӧж ӧтмындаӧн. Татшӧм ывлавыв гӧгӧртасысла и артмӧмаӧсь экваторса васӧд вӧръясыс. Лунвыв Америкаын найӧ паськыда быдмӧны Амазонка ю бассейнас, Африкаын Гвинея куръя вадорас да Конго ю бассейнас, а Азияын Малайя архипелагса діяс вылын.
Мый сэтшӧм биосфера?
Му вылын либӧ кутшӧмкӧ торъя юкӧнас — континентын, канмуын, обласьтын, олан пунктын — олысь став йӧзӧс шуӧны олысь котырӧн (населенньӧӧн). Ӧнія кадӧ Му вылас олӧ 6,5 млрд мортысь унджык.
- Мыйӧн торъялӧ ловъя ывлавылыс ловтӧмсьыс?
- Лыддьӧдлӧй Мулысь ортсыса вевттьӧдъяс.
- Кыдзи вежсьӧ океанас ва шонтӧгыс пыдӧджык лэччигӧн?
- Мый сэтшӧм шельф?
- Мирса отваын олысь организмъяс пиысь коді тіянлы тӧдса нин?