Уськӧдӧй тӧд выланыд, кыдзи сынӧд шонтӧг вежласьӧ сы серти, мый вылна шондіыд енэжтасын.

Кутшӧм сикаса поводдя векджык овлӧ тіян тӧлын, а кутшӧм — гожӧмын.

1. Мый лоӧ климат? Ӧти интасын поводдяыс век вежсьӧ, но оз быд во ӧткодя. Шуам, гожӧмыс коркӧ овлӧ жар да кос, а кор и ыркыд да зэра. Ӧти воас тӧлын шоныдкодь, а мӧдас — дзик кӧдзыд.

Удж.

Гижӧй талунъя асывся поводдясӧ.

1. Кутшӧм сикас кымӧръясысь усьӧны зэр, лым, шер кодь енэжваяс?
2. Кутшӧм роль ворсӧ енэжва Мирса ва бергалӧмын?

1. Енэжва сикасъяс. Зэр, лым, шер — тайӧ кымӧрысь усян енэжва. Пуж, лысва, гыӧр, кижа — тшӧтш енэжваяс. Найӧ торйӧдчӧны ва ру тыра сынӧдысь, кор сійӧ инмӧдчӧ кӧдзалӧм веркӧсӧ — муӧ, керка стенмӧ, пуӧ да м. т.

Висьталӧй, кор позьӧ аддзыны лысва, ру.

1. Атмосфераса ва ру. Кыдзи тӧдса, ва гӧпъяс зэрӧм бӧрын регыдӧн бырӧны. Кытчӧ нӧ вошӧ ваыс? Унджыкыс пакталӧ — пӧрӧ тыдавтӧм ва руӧ. Унджык ва руыс веськалӧ сынӧдӧ мирса океан, ю, ты, нюр веркӧсысь пакталігмоз. Но ваыс пакталӧ тшӧтш косін да быдмӧг веркӧсысь.

Мый шоналӧ ӧдйӧджык — косін али ва?

Сынӧдыс век вешъялӧ му веркӧс весьтӧд. Сынӧдлӧн горизонтальнӧя мунӧмсӧ шуӧны тӧлӧн.

1. Кутшӧм тыртанторйысь тэчӧма атмосфера?
2. Висьталӧй ылӧсас, мый кызта атмосфераыс?

1. Мыйла сынӧдлӧн шонтӧгыс во чӧжӧн вежласьӧ. Роч канмуын сынӧд температура ёнакодь вежласьӧ во чӧжӧн. Кузь гожся лунъясӧ му веркӧс бура шоналӧ, а дженьыд войясӧ оз удит кӧдзавны. Та вӧсна сынӧд температураяс гожӧмын овлӧны медся вылынӧсь. Арын кӧдзыдланьӧ кежлывлӧ, а тулысын бара шондӧдӧ.
Во чӧж сынӧд температуралӧн вежласьӧмыс кызвыйӧ сы сайын, мый кузьта луныс да кутшӧм пельӧсӧн шонді югӧрыс усьӧ му веркӧсӧ: мыйӧн зӧмджыка усьӧ югӧрыс, сійӧн ёнджыка шоналӧ му веркӧсыс.

1. Мыйысь Му шарыс босьтӧ югыд да шоныд?
2. Мыйла вежласьӧны вой да лун?

1. Кыдзи шоналӧ сынӧд? Унаысь туялӧм бӧрын, йӧзыс гӧгӧрвоисны: сынӧдыс пӧшти оз шонав сы пыр мунан шонді югӧръясысь. Тійӧ тӧданныд нин: шонді югӧръяс шонтӧны медводз му либӧ ва веркӧссӧ, а сэсся сысянь нин шоныдыс вуджӧ сынӧдӧ. Веркӧсыс кӧ кӧдзалӧ, сыысь кутӧ кӧдзавны и сынӧд.

Морт удж топыда йитчӧма атмосферакӧд, та вӧсна туялысьяс зільӧны тӧдмавны став сылысь аслунсӧ. Ӧнія кадӧ атмосфера туялӧмын юралӧ Ставмирса метеоролог ассоциация, кытчӧ и рочьяс пырӧны. Атмосфера бӧрся видзӧдӧны му веркӧссянь, сынӧд шаръяссянь, метеорология ракетаяссянь, ки помысь вӧчӧм спутникъяссянь.