Юяс. Войвыв Америкаса юяс нуӧны ассьыныс васӧ сылысь вадоръяссӧ кытшалысь океанъясӧ. Кордильера мусюръяс костын куйлысь платояс вылын эмӧсь местаяс, кытысянь ваясыс оз воны океанӧдз, но тайӧ районъясыс абу ыджыдӧсь, орччаӧдны кӧ Азияса да Африкаса тупкӧса районъяскӧд.

Лӧнь да Атлантика океанса бассейнъяс костын ва юкна визьыс мунӧ Кордильера гӧра мусюръясӧд. Сы вӧсна Атлантика бассейн тӧдчымӧн ыджыдджык Лӧнь океан бассейнысь.

Карта серти удж.

1. Тӧдмалӧй, ылын-ӧ сулалӧны экваторсянь Лунвыв Америкалӧн медся войвыв да лунвыв чутъясыс.
2. Кутшӧм кад ӧні Лунвыв Америкаын медся лунвылас?
3. Кутшӧм ыджыд ю ті тӧданныд Лунвыв Америкаысь?

Мусерпас серти удж.

Видзӧдлӧй, кӧні Войвыв Америкаӧс вомӧналӧ войвыв полюсдорса кытш да войвыв тропик. Кутшӧм климат вӧньясын куйлӧ Войвыв Америка?

Карта серти удж.

1. Висьталӧй, кӧні увтасъясыс паськыдджыкӧсь, — Войвыв али Лунвыв Америкаын.
2. Кутшӧм тіянлы тӧдса ыджыд увтас куйлӧ Лунвыв Америкаын?
3. Кутшӧм джуджыд гӧраяс нюжӧдчӧмаӧсь Лунвыв Америкаын Лӧнь океан вадор пӧлӧн?

ВОЙВЫВ АМЕРИКА

Карта серти удж.

1. Тӧдмасьӧй Войвыв Америкалӧн физическӧй картаӧн. Кутшӧм веркӧс босьтӧ ыджыдджык места — увтасъяс али вывтасъяс да гӧраяс? 2. Петкӧдлӧй Войвыв Америкаысь тіянлы тодса гӧраяс. Джуджыдӧсь-ӧ налӧн йывъясыс?

Америкаӧс, коді торъялӧма Европаысь паськыд Атлантика океанӧн, европеечьяс эз тӧдлыны ХV нэм помӧдз. Сэки ыджыд тӧдчанлун вӧлі Индиякӧд тӧргуйтӧмлӧн, кытысь Европаса купечьяс вайлісны уна кӧрвежантор; кӧрвежанторсӧ Европаын вылӧ донъявлісны да ньӧбавлісны. Индияӧ вузасян туйыс векджык мунліс сэки Мушӧр саридзсянь Ичӧт Азия пыр Перс куръяӧдз, а сэсся сійӧ куръяті да Аравия саридзті Индия вадоръясӧдз. Ичӧтй Азияын олысь турокъяс мырддьывлісны купечьяслысь вузӧссӧ да ёна сьӧктӧдісны Индиякӧд вузасьӧмсӧ.

Карта серти удж.

1. Тӧдмасьӧй Войвыв Америка да Лунвыв Америка мусерпасъясӧн. Кутшӧм масштабъясыс тайӧ картаясыслӧн? Орччаӧдӧй тайӧ масштабъяссӧ мукӧд му юкӧнъяс картаяслӧн масштабъяскӧд. 2. Кутшӧм океанъяс мыськалӧны Америкалысь вадоръяссӧ?

Йӧз. Африкаын олӧ 216 млн. морт. Мутас серти Африка ыджыдджык Европаысь куим пӧв, но пӧшти куим пӧв жӧ и сійӧ ичӧтджык Европаысь йӧз лыд серти. Йӧзлӧн шӧркодь топыдлуныс Африкаын (7 кымын морт 1 кв. км вылӧ) тӧдчымӧн ичӧтджык Европаын либӧ Азияын серти.

Овтӧмин. Кымын матынджык войвыв да лунвыв тропикъяслань, ыджыд личкӧда да пассатъяса вӧньясын, сымын этшаджык усьӧны енэжваяс да сымын быдмӧгуловыс лоӧ омӧльджык. Кыдзи войвыв, сідзи и лунвыв мусярджынйын саваннаяс вочасӧн вуджӧны тропикдорса джынвыйӧ, а сэсся тырвыйӧ овтӧминъясӧ.