ВОЙВЫВ АМЕРИКА
Карта серти удж.
1. Тӧдмасьӧй Войвыв Америкалӧн физическӧй картаӧн. Кутшӧм веркӧс босьтӧ ыджыдджык места — увтасъяс али вывтасъяс да гӧраяс? 2. Петкӧдлӧй Войвыв Америкаысь тіянлы тодса гӧраяс. Джуджыдӧсь-ӧ налӧн йывъясыс?
Америкалӧн тэчасногыс торъялӧ гырысь да прӧстӧй чертаясӧн. Кыкнан Америкаыслӧн тӧдчанаыс сійӧ, мый юксьӧны кузяногыс куим тшупӧд вылӧ. Рытыввылын куйлӧны зэв джуджыд да мукӧд серти том гӧраяс. Налӧн ӧтувъя нимыс Кордильера (Лунвыв Америкаын тшӧкыдджыка шуӧны Андъясӧн). Шӧрсӧ босьтӧны увтасінъяс. Асыввылын — ёна жугавлӧм важ гӧраяс да неыджыд увтасінъяс.
Уськӧдӧй тӧд выланыд: Мый сэтшӧм рифт? Кутшӧм сикас мупытшса озырлунъяс овлӧны? Кутшӧм йитӧдыс му пытш тэчас да мутас рельеф костын?
Африка — важъя континент.
1. Африкаа плиталысь кутшӧм юкӧн босьтӧ платформа? 2. Кутшӧмджык ногӧн артмӧны гӧра системаяс? 3. Кутшӧм йитӧд эм изсикасъяс да мупытшса озырлунъяс костын?
Карта серти удж.
1. Африкалӧн физика карта вылысь джудждалӧн шкала серти тӧдмалӧй, океан веркӧссянь мый вылнаын экваторсянь войвылын куйлысь ыджыдджык территорияыс, а сідзжӧ мый вылнаын — экваторсянь лунвылын куйлысь территорияыс. 2. Висьталӧй, ыджыд-ӧ мутас босьтӧны увтасінъяс да джуджыд гӧраяс (2 сюрс м-ысь джуджыдджык), орччаӧдны кӧ найӧс Африкалӧн став территориякӧд.
Африка ставнас тэчӧма уна тшӧтшкӧс вывтасъясысь, кодъяс артмӧмаӧсь тшупӧдӧн-тшупӧдӧн уна судта массивнӧй глыбаясысь.
Африка асыввылӧд нюжалӧма джуджыд шлювдӧд, кӧні и лоӧны африкаса медгырысь тыяс. Тайӧ шлювдӧд пӧлӧныс эмӧсь кусӧм вулканъяс Кения да Килиманджаро.
Мыйӧн аслыспӧлӧс Австралиялӧн мувыв куйланін. Кыдзи му кышлӧн тэчасыс тӧдчӧ Австралияса рельефын. Мыйла Австралияын сэтшӧм климат. Кыдзи материклӧн кослуныс да ставсьыс торйӧн куйлӧмыс тӧдчӧны сы вӧр-ваын.
Ті тӧдмаланныд
Уськӧдӧй тӧд выланыд: Пырся тӧвъяслӧн кутшӧм системаыс лӧсялӧ тропик параллельяслы?
Му пытшкӧс тэчасног да му вевдор.
Австралиялӧн му веркӧсыс быдлаті ӧткодьджык. Тайӧ — плавкӧс шыльыдін, кодлӧн дортіыс кыптыштӧма. Торъя ыджыд мусюръяс эмӧсь Австралия рытыввыв юкӧнын. Аслас тэчасногнас Австралия ёна мунӧ Лунвыв Африкалань, Индостанлань да Антарктидалань, кодъяскӧд, буракӧ, ёна важӧн вӧлӧма ӧтпомысь. Асывладорса джуджыдджык юкӧнас эмӧсь кӧрӧмӧн артмӧм гӧраяс — Австралияса Альпъяс, 2800 м-ысь джуджыдджыкӧсь. Австралияса Альпъяслӧн йывъясыс лым визьысь улынӧсь. Рытывладорӧ гӧраяслӧн пӧкатъясыс ньывкыдӧсь да муыс вуджӧ увтасінӧ.