Мусир, изшом, биару, рудаяс, боксит, изсов, гипс, извесьт из, изваяс.
Медся тӧдса куйланінъяс
изшома — Вӧркутаса, Воргашорса, Интаса;
мусира — Рытыв-Тэбукса, Усваса, Возейса;
сукмӧм газа — Вуктылса;
титана — Ярегса;
боксита — Пузласа, Тимшорса;
сола — Сэрӧгса.
Коми Республикаыдлöн муыс, аслыспöлöс тэчасысла да сы весьтса сынöдлöн вывтi улис сямысла, веркöстi да пытшкöстiыс лоöма вель уна ваа.
Кызвын юыс визувтö ньöжмыда, муувса ваыд матын веркöссяньыс, а асыв-войвылын муыс пыр кын пытшкöса дай зэв кадъя. Кыссян йи сылiгöн да сывтыын артмöдалöм тшöтшкöс, омöля косьмана быдпöлöс шыльыдiн да увтасыс лёка нюрсялöмаöсь: став нюрыслöн пасьтаыс танi 1,5-1,8 сюрс км²-öдз. Шöркодяс жö кадъя муыд республика улын лоö 9,4%, эськö мукöд ю вожас содö и 40-80%-öдз-а.
1. Кутшӧм ловъя организмъяс тіянлы тӧдсаӧсь?
2. Кыдзи шондісянь локтысь югыдыс да шоныдыс юксьӧ му веркӧс пасьтала
Тиман мусюр
Тиман мусюр нюжвидзӧ Коми республикалӧн став му кузяыс лун-асыв-лунвывсянь вой-рытыв-войвывлань, а вой помнас пырӧ на и Яранлы овкытшас. Чайтӧны тай: ёна жугӧдлӧм, кӧрлӧмӧн артмӧм Тиманас коркӧ пӧ важӧн и Сибыр Изйӧ на тшукӧма вӧлі. Рытыввылас Тиман Мусюр вежтасасьӧ Мозына-Эжваа шыльыдінкӧд.
Веркӧс да пытшкӧс сертиыс Коми Республикалысь став мувывторсӧ позьӧ юклыны кык аслыспӧлӧс юкӧнӧ: ӧтиыс ― Сибыр Из бердын куйлӧ, мӧдыс ― Роч тшӧтшкӧсін вылын.
Тшӧтшкӧсін юкӧныс, бара, ачыс на торйӧдчӧ куим пельӧ.
Рытыввылас шевкнитчӧма Мозына-Эжваа шыльыдін; лунланьті тай сійӧ кыпалӧ Шӧрвыв мусюрӧн-а.
География, элладаса кывйысь кӧ вуджӧдны, лоӧ «му гижалӧм». Тадзи нимтӧма тайӧ наукасӧ Важъя Грецияса туялысь Эратосфен. «Ге» кыв эллинъяс ногӧн лоӧ му, а «графо» — гижа. География кывлӧн эм и коми ним: мутӧдӧм. Ми кутам ӧттшӧтш вӧдитчыны и войтыркостса, и коми терминӧн.
Мый эм Му пытшкын?
1. Мулӧн пытшкӧсса тэчас. Мортлы важӧн нин окота вӧлі тӧдны, мый эм Му пыдіас. Но тӧдмавны тайӧс абуджык кокни. Ӧні кежлӧ йӧзыс вермӧмаӧсь мутӧ розьӧдны сӧмын 15 километра джудждаӧдз. Та вӧсна туялысьяслы лоӧ вӧчны кывкӧртӧдъяс Му пытшкӧсса тэчасног йылысь кутшӧмкӧ бокиса мыччӧдъяс серти.
Бразилия мусерпас вылын
Ыджыд Бритму мусерпас вылын