1. Кутшӧм сикас кымӧръясысь усьӧны зэр, лым, шер кодь енэжваяс?
2. Кутшӧм роль ворсӧ енэжва Мирса ва бергалӧмын?

1. Енэжва сикасъяс. Зэр, лым, шер — тайӧ кымӧрысь усян енэжва. Пуж, лысва, гыӧр, кижа — тшӧтш енэжваяс. Найӧ торйӧдчӧны ва ру тыра сынӧдысь, кор сійӧ инмӧдчӧ кӧдзалӧм веркӧсӧ — муӧ, керка стенмӧ, пуӧ да м. т.

Висьталӧй, кор позьӧ аддзыны лысва, ру.

1. Атмосфераса ва ру. Кыдзи тӧдса, ва гӧпъяс зэрӧм бӧрын регыдӧн бырӧны. Кытчӧ нӧ вошӧ ваыс? Унджыкыс пакталӧ — пӧрӧ тыдавтӧм ва руӧ. Унджык ва руыс веськалӧ сынӧдӧ мирса океан, ю, ты, нюр веркӧсысь пакталігмоз. Но ваыс пакталӧ тшӧтш косін да быдмӧг веркӧсысь.

Мый шоналӧ ӧдйӧджык — косін али ва?

Сынӧдыс век вешъялӧ му веркӧс весьтӧд. Сынӧдлӧн горизонтальнӧя мунӧмсӧ шуӧны тӧлӧн.

1. Кутшӧм тыртанторйысь тэчӧма атмосфера?
2. Висьталӧй ылӧсас, мый кызта атмосфераыс?

1. Мыйла сынӧдлӧн шонтӧгыс во чӧжӧн вежласьӧ. Роч канмуын сынӧд температура ёнакодь вежласьӧ во чӧжӧн. Кузь гожся лунъясӧ му веркӧс бура шоналӧ, а дженьыд войясӧ оз удит кӧдзавны. Та вӧсна сынӧд температураяс гожӧмын овлӧны медся вылынӧсь. Арын кӧдзыдланьӧ кежлывлӧ, а тулысын бара шондӧдӧ.
Во чӧж сынӧд температуралӧн вежласьӧмыс кызвыйӧ сы сайын, мый кузьта луныс да кутшӧм пельӧсӧн шонді югӧрыс усьӧ му веркӧсӧ: мыйӧн зӧмджыка усьӧ югӧрыс, сійӧн ёнджыка шоналӧ му веркӧсыс.

1. Мыйысь Му шарыс босьтӧ югыд да шоныд?
2. Мыйла вежласьӧны вой да лун?

1. Кыдзи шоналӧ сынӧд? Унаысь туялӧм бӧрын, йӧзыс гӧгӧрвоисны: сынӧдыс пӧшти оз шонав сы пыр мунан шонді югӧръясысь. Тійӧ тӧданныд нин: шонді югӧръяс шонтӧны медводз му либӧ ва веркӧссӧ, а сэсся сысянь нин шоныдыс вуджӧ сынӧдӧ. Веркӧсыс кӧ кӧдзалӧ, сыысь кутӧ кӧдзавны и сынӧд.

Морт удж топыда йитчӧма атмосферакӧд, та вӧсна туялысьяс зільӧны тӧдмавны став сылысь аслунсӧ. Ӧнія кадӧ атмосфера туялӧмын юралӧ Ставмирса метеоролог ассоциация, кытчӧ и рочьяс пырӧны. Атмосфера бӧрся видзӧдӧны му веркӧссянь, сынӧд шаръяссянь, метеорология ракетаяссянь, ки помысь вӧчӧм спутникъяссянь.

Мӧвпыштчинныд энӧ, мыйла ми шуам: «Сынӧд моз колан». Сынӧдтӧг мортыд вермас овны сӧмын ӧткымын минут. Сынӧд колӧ лолалӧм могысь мувывса пӧшти став ловъя ловлы. Стратосфераса озон видзӧ ловъя организмъяссӧ Шондісянь локтан ультрафиолет юграсьӧмысь, коді эськӧ виис найӧс. Атмосфераса сынӧдын сотчӧ унджык метеор. Атмосфера видзӧ Мусӧ лунын вывті шоналӧмысь, а войын вывті кӧдзалӧмысь. Тӧлысьын, Мулӧн ӧтка туй ёрт вылын, кӧні атмосфераыс абу, лунся температураяс веркӧсас воӧны +100–170°С, а войсяяс — −200°С-ӧдз.

1. Мыйӧн позьӧ подулавны, мый Му гӧгӧр эм сынӧд вевттьӧд.
2. Шонді системаса кутшӧм планетаясын эм атмосфера? Мый колӧ сы могысь, медым планета гӧгӧр артмис атмосфера?

1. Гижалӧй Мирса ва бергалӧмысь медшӧр этапъяс.
2. Кытысь тіян оланінса йӧз босьтӧны ва овмӧсын видзӧм могысь.
3. Кытчӧ визувтӧ овмӧсын видзӧм ваыс?