Асыввыв Европаын юясыс зэв кузьӧсь. Заводитчӧны найӧ неыджыд вывтасінъяссянь, пӧкатыс ичӧтик да сы вӧсна визувтӧны ньӧжйӧникӧн. Тайӧ бура отсалӧ суднояслы ва паныд ветлыны, да сыкӧд жӧ тшӧтш артмӧны ю вылас уна ляпкыдінъяс. Юясыс босьтӧны васӧ лымйысь, сы вӧсна тулысын ёна туӧны да петӧны берегысь, а гожӧмын ёна косьмӧны. Асыввыв Европаса юяс матыстчӧны мӧда-мӧд дінас йывъяснас да вожъяснас, мый вӧсна кокни вӧчавны каналъяс.

Шӧркодь климат, а торъя нин кӧдзыдджык климата странаяс пӧвстын кӧдзыда-шоныда (климатическӧй) гӧгӧртасъясыс Европалӧн медбурӧсь. Тайӧ сы вӧсна, мый Гольфстримлӧн шоныд визулыс тані мунӧ войвылӧдз. Шоныд визувлӧн тӧдчӧмыс вуджӧ материкыслы, торъя нин сылы рытыввыв юкӧнас, кӧні тӧлӧны рытыв тӧвъяс. Рытыввыв берегын температураыс тӧвнас 20°-ӧн вылынджык норма дорсьыс. Гожӧмын Гольфстримлӧн шонтана влиянньӧыс оз и тӧдчы. Асыввывланьын Гольфстримлӧн тӧдчӧмыс чинӧ. Дунай кывтыдын сійӧ пӧшти оз нин тӧдчы.

Европалӧн веркӧсыс (поверхносьтыс) тэчӧма увтасінъясысь, важ массивъясысь да чукыра томджык гӧраясысь. Вевтыртӧны увтасінъяс (60% став площадьсьыс). Сӧмын 1% 2000 м-ысь вылынджык.

Му веркӧс тэчасногыс серти Европаӧс позьӧ юкны 3 пельӧ: рытыв-войвыв вылӧ — глызаӧсь страна; асыввыв вылӧ — пызан кодь увтаса шыльыдін да лунвыв вылӧ — чукырӧсь том гӧраяса обласьт.

Европа вадор пӧлӧн мунӧ Атлантика океан да сылӧн саридзьясыс. Ачыс океаныс кытшовтӧ Скандинавияса да Пиреней кӧджъяс рытыввыв бокті, Ыджыд Бритму да Ирландия діяс гӧгӧр, Франция рытыв берегӧд заводитчӧ Бретань кӧджсянь да мунӧ водзӧ лунвывлань. Мукӧд берегъяссӧ Европалысь мыськӧны Атлантика океанлӧн саридзьясыс: войвылын — Войвыв Полюсдорса, рытыв-войвылын — Войвывса либӧ Немеч да Балтика, лунвылын — Мушӧрса да сылӧн юкӧнъяс (Адриатика, Мрамор, Сьӧд да Азов саридзьяс).

Атлантика океансянь Евразия мыччысьӧ кыдз мирын медыджыд кӧджӧн — Европаӧн. Куимладорбоксянь — войвывсянь, рытыввывсянь да лунвывсянь — мыськӧны саридзьяс (кутшӧмъяс?), а асыввылӧд йитчӧ Евразия материккӧд. Йитчӧмыс абу тӧдчана. Вежтассӧ нуӧдӧны условнӧ. Вежтасӧн лыддьӧны асыввылӧд Урал гӧраяс, Урал ю да асыв-лунӧд кык ног: ывлавыв юкан визьӧн лыддьӧны либӧ Кумо-Манычскӧй сён, либӧ Кавказ гӧраяс.

Африка — Евразия бӧрын ыджда серти мӧд материк. Сійӧс пӧшти шӧрӧдыс вомӧналӧ экватор, та вӧсна сылӧн ыджыдджык юкӧныс куйлӧ жар вӧньын.

Африка — Му вылас медся жар материк. Сылӧн войвылыс да лунвылыс — рӧмпӧштанын моз видзӧдчӧны экватор ӧтар-мӧдарын сэтшӧм жӧ климат вӧньяс и, вӧр-ва зонаяс и.

Кӧні куйлӧны Лунвыв Африкаса канмуяс?

Лунвыв Африкаса канмуяс куйлӧны Конго да Замбези ю вожъяс юкан визьсянь лунвылын.

Мыйӧн аслыспӧлӧс тайӧ канмуясын ывлавылыс?

Кӧні куйлӧны Асыввыв Африкаса канмуяс?

Асыввыв Африкасянь асыввылын Индия океан, а рытыввылын — Асыввыв Африкаса потӧмин (169ʼ серп.). Сы вӧсна, мый Асыввыв Африкаса канмуяс Индия океан бердынӧсь, сэтчӧс олысьяс важысянь контактируйтӧны Лунвыв, Рытыв-Лунвыв да Асыв-Лунвыв Азияса войтыръяскӧд.

Кутшӧм ывлавыв тайӧ канмуясын?

Кутшӧм ыдждаыс Африка тайӧ юкӧнлӧн?

Рытыввыв да Шӧр Африка ӧтлаын босьтӧны материк мутассьыс матӧ джынсӧ.

Кутшӧм ывлавылыс тані куйлан канмуясын?