Карта серти удж.
1. Тӧдмасьӧй Войвыв Америка да Лунвыв Америка мусерпасъясӧн. Кутшӧм масштабъясыс тайӧ картаясыслӧн? Орччаӧдӧй тайӧ масштабъяссӧ мукӧд му юкӧнъяс картаяслӧн масштабъяскӧд. 2. Кутшӧм океанъяс мыськалӧны Америкалысь вадоръяссӧ?
Америка быттьӧкӧ кык куимпельӧса, кодъясӧс мӧда-мӧдыскӧд йитӧма векньыдик Панама вуджанінӧн. Паськыд бокъяснас куимпельӧсаясыс видзӧдӧны войвылӧ, векньыднас — лунвылӧ. Евразия кӧ нюжалӧма асыввывсянь рытыввылӧ, Америка нюжалӧма меридиан ногӧн войвывсянь лунвылӧ, 72° в. ш.-сянь 56° л. ш.-ӧдз — 18 сюрс км кузьта.
Діяс да кытшласьӧм вадоръяс серти мӧда-мӧдсьыныс торъялӧны ӧтарсяньыс Войвыв да Лунвыв Америкаяс, а мӧдарсяньыс Атлантика да Ыджыд океанъяслӧн вадоръясыс.
- Кыдзи Лӧнь океан йитчӧ мукӧд океанъяскӧд?
- Кыдзи Лӧнь океан куйлӧ экватор, тропикъяс, полюс кытшъяс серти? Содтӧдъясса план вылӧ мыджсьӧмӧн, сетӧй океан куйланінлы тыр характеристика.
- Шуӧй да петкӧдлӧй Лӧнь океанса гырысь кӧджъяс да діяс.
1. Лыддьӧдлӧй Африкалысь вӧр-ва зонаяс. Мыйӧн аслыспӧлӧс материк вылас налӧн куйланіныс? 2. Кутшӧм йитӧдыс эм климат вӧнь да вӧр-ва зона костын? 3. Висьталӧй, мый серти медсясӧ тӧдчӧны татшӧм зонаяс: экваторбердса вӧръяс, саваннаяс, тропикдорса овтӧминъяс.
Экваторбердса вӧръяс куйлӧны Конго (Заир) ю вожын экваторсянь ӧтар-мӧдарас да Гвинея куръя пӧлӧн, экваторсянь войвылас. Зонаыс артмӧма, во гӧгӧр чӧж татчӧ уна шоныд да васӧд локтӧ да.
1. Петкӧдлӧй мусерпасысь Конго (Заир), Нил, Замбези, Нигер ю вожъяс да тӧдчӧдӧй налысь вежтасъяс контура карта вылӧ. 2. Петкӧдлӧй, кутшӧм йитӧд овлӧ ю да рельеф костын. 3. Кыдзи юяс йитчӧны климаткӧд?
Медшӧр ю системаяс. Африкаын уна ыджыд ю. Ю везйыс куйлӧ материк мутасын оз быдлаын ӧтмындаӧн. (Гӧгӧрвоӧдӧй мыйла.) Материк веркӧсысь 1/3-ыс ортсыӧ визувттӧмин.
1. Кутшӧм сынӧд массаяс артмӧны материк весьтын? 2. Кутшӧм атмосфера личкӧд вӧньын куйлӧ Африкаыс? Кыдзи тайӧ личкӧд вӧньяс тӧдчӧны атмосфераса енэжваын?
1. Африкаа плиталысь кутшӧм юкӧн босьтӧ платформа? 2. Кутшӧмджык ногӧн артмӧны гӧра системаяс? 3. Кутшӧм йитӧд эм изсикасъяс да мупытшса озырлунъяс костын?
Мувыв куйланін. Му шар веркӧс вылас Африкалӧн куйланіныс, став мукӧд материк серти, зэв аслыспӧлӧс. Сӧмын сійӧс ӧтнассӧ пӧшти шӧрӧдыс вомӧналӧ экватор. Сылӧн медылі чутъяс войвылас да лунвылас пӧшти ӧтылнаынӧсь экваторсянь. Африкалӧн ыджыдджык юкӧныс куйлӧ кык тропик костын экваторса, экваторувса да тропикдорса вӧньясын. Сӧмын войвыв да лунвыв помъяс пырӧны тропикувса вӧньясӧ.
1. Сетӧй характеристика Африка физикаа карталы (плансӧ в. содтӧдысь). 2. Кутшӧм нӧшта картаяс колӧны Африка туялӧм могысь?
ЫВЛАВЫВ
Л. ш. 17°-сянь лунвывланьӧ став Африкаас, неыджыд португал владенньӧяс полосаысь ӧтдор (Ангола рытыввылын да Мозамбик асыввылын), лоӧны Англия кипод улын. Медся тӧдчанаыс на пытшкысь — доминион, шусьӧ Лунвыв Африкаса Союзӧн.
Климат Лунвыв Африкаса Союзлӧн — шоныд да кос. Дзик лунвылӧдзыс быдмӧны апельсин да лимон пуа давъяс. Сӧмын асыввылыс ёна ва, а кымын водзӧ рытыввывлань, сымын и косджык климатыс. Кос местаясын — степъяс, рытыввылын найӧ вуджӧны джынвыйӧ овтӧминӧ.