Австралиялӧн му веркӧсыс быдлаті ӧткодьджык. Тайӧ — плавкӧс шыльыдін, кодлӧн дортіыс кыптыштӧма. Торъя ыджыд мусюръяс эмӧсь Австралия рытыввыв юкӧнын. Аслас тэчасногнас Австралия ёна мунӧ Лунвыв Африкалань, Индостанлань да Антарктидалань, кодъяскӧд, буракӧ, ёна важӧн вӧлӧма ӧтпомысь. Асывладорса джуджыдджык юкӧнас эмӧсь кӧрӧмӧн артмӧм гӧраяс — Австралияса Альпъяс, 2800 м-ысь джуджыдджыкӧсь. Австралияса Альпъяслӧн йывъясыс лым визьысь улынӧсь. Рытывладорӧ гӧраяслӧн пӧкатъясыс ньывкыдӧсь да муыс вуджӧ увтасінӧ.

Австралия вӧлі восьтӧма европеечьясӧн Америка бӧрын (восьтісны голландечьяс 1605ʼ воын). Голландечьяс сылы пуктісны ним Выль Голландия. Австралиялысь вадоръяс да Океаниялысь діяс туялӧмын медыджыд заслугаыс вӧлі ХVІІ нэмын нималана англияса саридзвуджысь Куклӧн.

Австралия — медічӧт му юкӧн. Площадьыс сылӧн 7 600 000 кв. км. Сійӧ 6 пӧв ичӧтджык Азияысь да 1,5 пӧв ичӧт Европаысь. Сы бердын лоӧ Ыджыд да Индия океанъяс. Австралия — нач ӧти сэтшӧм му юкӧн, коді ставнас куйлӧ лунвыв мусярджынйын. Азия дінысь водз торъялӧм вӧсна, — а войдӧр найӧ ӧтпомысь вӧлӧмаӧсь — Австралия дзик ӧтнас торйӧн коли да дыр оліс аслас медвойдӧрся быдмӧгъяснас да пемӧсъяснас.

Австралияса Ӧтув (7,6 млн. кв. км, 6 млн. олысь) — доминион Англиялӧн, босьтӧ став Австралия материксӧ да Тасмания ді.

Австралияын вӧрыс этша, сэні медсясӧ овтӧминъяс да кустъяс тыра расъяс (149 серп.).

Австралияын вӧлявыв пемӧсъяс дзик мӧдсикасаӧсь мукӧд му юкӧнъясын серти. Сэні кольӧмаӧсь уна сэтшӧм пемӧсъяс, кодъяс овлісны войдӧр и мукӧд му юкӧнъясын, но важӧн нин пӧшти ставыс бырис. Австралияын ёна паськалӧмаӧсь зепта пемӧсъяс.

Мукӧд материкъясысь Австралиялӧн торъялӧмыс вайӧдіс сыӧ, мый сэні сӧвмӧма аслыспӧлӧс быдмӧг да пемӧсулов.

Зэв уна места Австралияын босьтӧны джынвыйтӧ да тыр овтӧминъяс, кӧні быдмӧны сутшкасьысь кустъяс (скреб) да сутшкасьысь турунъяс, кодъясӧс оз сёйны некутшӧм пемӧсъяс да коръясыс кодъяслӧн пурт кодь лэчыдӧсь.

Кык-коймӧд юкӧнсьыс унджык местаыс Австралияын кос, овтӧм кодь климата. Сӧмын асыввылас да войвыв доръясас овлӧны уна зэръяс гожӧмын. Тайӧ лоӧ сы понда, мый гожся кадӧ — ноябр тӧлыссянь апрель тӧлысьӧдз — Австралия материк ёна шоналӧ, да сэтчӧ пытшкас тӧвъяс пӧльтӧны саридзьяссянь. Войвылас пӧльтӧны рытыв-вой муссонъяс, найӧ вайӧны зэв уна ва Малайя архипелагсянь. Асыввылын тӧвъяс пӧльтӧны Лӧнь океансянь.