1. Мыйысь Му шарыс босьтӧ югыд да шоныд?
2. Мыйла вежласьӧны вой да лун?
1. Кыдзи шоналӧ сынӧд? Унаысь туялӧм бӧрын, йӧзыс гӧгӧрвоисны: сынӧдыс пӧшти оз шонав сы пыр мунан шонді югӧръясысь. Тійӧ тӧданныд нин: шонді югӧръяс шонтӧны медводз му либӧ ва веркӧссӧ, а сэсся сысянь нин шоныдыс вуджӧ сынӧдӧ. Веркӧсыс кӧ кӧдзалӧ, сыысь кутӧ кӧдзавны и сынӧд.
Морт удж топыда йитчӧма атмосферакӧд, та вӧсна туялысьяс зільӧны тӧдмавны став сылысь аслунсӧ. Ӧнія кадӧ атмосфера туялӧмын юралӧ Ставмирса метеоролог ассоциация, кытчӧ и рочьяс пырӧны. Атмосфера бӧрся видзӧдӧны му веркӧссянь, сынӧд шаръяссянь, метеорология ракетаяссянь, ки помысь вӧчӧм спутникъяссянь.
Мӧвпыштчинныд энӧ, мыйла ми шуам: «Сынӧд моз колан». Сынӧдтӧг мортыд вермас овны сӧмын ӧткымын минут. Сынӧд колӧ лолалӧм могысь мувывса пӧшти став ловъя ловлы. Стратосфераса озон видзӧ ловъя организмъяссӧ Шондісянь локтан ультрафиолет юграсьӧмысь, коді эськӧ виис найӧс. Атмосфераса сынӧдын сотчӧ унджык метеор. Атмосфера видзӧ Мусӧ лунын вывті шоналӧмысь, а войын вывті кӧдзалӧмысь. Тӧлысьын, Мулӧн ӧтка туй ёрт вылын, кӧні атмосфераыс абу, лунся температураяс веркӧсас воӧны +100–170°С, а войсяяс — −200°С-ӧдз.
1. Мыйӧн позьӧ подулавны, мый Му гӧгӧр эм сынӧд вевттьӧд.
2. Шонді системаса кутшӧм планетаясын эм атмосфера? Мый колӧ сы могысь, медым планета гӧгӧр артмис атмосфера?
1. Гижалӧй Мирса ва бергалӧмысь медшӧр этапъяс.
2. Кытысь тіян оланінса йӧз босьтӧны ва овмӧсын видзӧм могысь.
3. Кытчӧ визувтӧ овмӧсын видзӧм ваыс?
Гижалӧй канал, вавидзанін, пруд, кодӧс аддзинныд. Кыдзи наӧн вӧдитчӧны?
Кыдзи вежсьӧ температураыс джуджда серти?
1. Висьталӧй ты йылысь, кодӧс ті аддзылінныд. Мыйӧн сійӧ торъялӧ юысь?
2. Кутшӧм процессъяс помысь артмӧны му горсъяс?
1. Мый лоӧ ты? Косінса нёптолӧ кӧ локтӧны му веркӧсса либӧ мупытшса ваяс, да ваыс воӧ ӧдйӧджык пакталӧм дорысь, сійӧ чукӧрмӧ да артмӧ ты.
Тыӧн шуӧны ва пукаланін, коді артмӧма му веркӧсас аскежысь лоӧм гуранын.
Кутшӧм ю эм тіян оланін дорын? Гижалӧй сійӧс.
1. Мый лоӧ ю? Енэжва, му веркӧсас усяс да, йиджӧ из сикасъяс пыр либӧ визувтӧ веркӧсӧд недыр кадся либӧ пырся визувъяс моз.
Ю — ва визув, коді кывтӧ ас кежысь лӧсьӧдӧм гуранті — воргаті.
Мыйла джуджыд ӧшмӧсын ваыс сӧстӧмджык юын дорысь?