1. Висьталӧй, мыйӧн тӧдчана Му шарлы атмосфераыс.
2. Кутшӧм лоӧ сынӧд шонтӧгыс 1500 м джуджда гӧра йылын, горулас кӧ +20°C? Кутшӧм вылнаын сынӧд температураыс лоас +14°C?
3. Артыштӧй вой-лунся шӧр температура да вой-лунся шонтӧг амплитуда татшӧм мыччӧдъяс серти: 7 ч. −3°C, 13 ч. +5°C, 19 ч. −1°C.
4. Кутшӧм лоас атмосфераса личкӧд 210 м джуджда мыльк йылын, горулас кӧ сійӧ 758 мм.
5. Мыйта ва ру вермас тӧрны 2 м3 сынӧдӧ +10°С шонтӧг дырйи? Мыйта ва ру ковмас содтыны, медым тайӧ сынӧдыс бара лои ва ру тыраӧн +20°С температура дырйи?

1. Мый шусьӧ географияса пасьтаӧн?
2. Кыдзи артыштны: а) шонтӧглысь вочӧжся шӧр амплитуда; б) енэжвалысь вочӧжся шӧр лыд?
3. Кутшӧм ва визув шуӧны шоныдӧн, а кутшӧм — кӧдзыдӧн?

Быд интасын климатыс артмӧ уна помка вӧсна. Медся тӧдчанаяс — интаслӧн географияса пасьта, саридз веркӧс тшупӧдсянь сылӧн вылна, рельеф, саридз да океансянь матыслун, океанса визувъяс, кодарсянь векджык тӧлыс.

Уськӧдӧй тӧд выланыд, кыдзи сынӧд шонтӧг вежласьӧ сы серти, мый вылна шондіыд енэжтасын.

Кутшӧм сикаса поводдя векджык овлӧ тіян тӧлын, а кутшӧм — гожӧмын.

1. Мый лоӧ климат? Ӧти интасын поводдяыс век вежсьӧ, но оз быд во ӧткодя. Шуам, гожӧмыс коркӧ овлӧ жар да кос, а кор и ыркыд да зэра. Ӧти воас тӧлын шоныдкодь, а мӧдас — дзик кӧдзыд.

Удж.

Гижӧй талунъя асывся поводдясӧ.

1. Кутшӧм сикас кымӧръясысь усьӧны зэр, лым, шер кодь енэжваяс?
2. Кутшӧм роль ворсӧ енэжва Мирса ва бергалӧмын?

1. Енэжва сикасъяс. Зэр, лым, шер — тайӧ кымӧрысь усян енэжва. Пуж, лысва, гыӧр, кижа — тшӧтш енэжваяс. Найӧ торйӧдчӧны ва ру тыра сынӧдысь, кор сійӧ инмӧдчӧ кӧдзалӧм веркӧсӧ — муӧ, керка стенмӧ, пуӧ да м. т.

Висьталӧй, кор позьӧ аддзыны лысва, ру.

1. Атмосфераса ва ру. Кыдзи тӧдса, ва гӧпъяс зэрӧм бӧрын регыдӧн бырӧны. Кытчӧ нӧ вошӧ ваыс? Унджыкыс пакталӧ — пӧрӧ тыдавтӧм ва руӧ. Унджык ва руыс веськалӧ сынӧдӧ мирса океан, ю, ты, нюр веркӧсысь пакталігмоз. Но ваыс пакталӧ тшӧтш косін да быдмӧг веркӧсысь.

Мый шоналӧ ӧдйӧджык — косін али ва?

Сынӧдыс век вешъялӧ му веркӧс весьтӧд. Сынӧдлӧн горизонтальнӧя мунӧмсӧ шуӧны тӧлӧн.

1. Кутшӧм тыртанторйысь тэчӧма атмосфера?
2. Висьталӧй ылӧсас, мый кызта атмосфераыс?

1. Мыйла сынӧдлӧн шонтӧгыс во чӧжӧн вежласьӧ. Роч канмуын сынӧд температура ёнакодь вежласьӧ во чӧжӧн. Кузь гожся лунъясӧ му веркӧс бура шоналӧ, а дженьыд войясӧ оз удит кӧдзавны. Та вӧсна сынӧд температураяс гожӧмын овлӧны медся вылынӧсь. Арын кӧдзыдланьӧ кежлывлӧ, а тулысын бара шондӧдӧ.
Во чӧж сынӧд температуралӧн вежласьӧмыс кызвыйӧ сы сайын, мый кузьта луныс да кутшӧм пельӧсӧн шонді югӧрыс усьӧ му веркӧсӧ: мыйӧн зӧмджыка усьӧ югӧрыс, сійӧн ёнджыка шоналӧ му веркӧсыс.